ပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူမန် ( ဘာသာမန်) လိက်စံၚ် မူသ္ဇိုၚ်ကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ

0

လိက်စံၚ် မူသ္ဇိုၚ်ကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ်
ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ

 

မိကလိဂွံနူ ပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကောန်ဂကူမန် (အလန်ပထမ)
မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၈၊ ဂိတုမေ ၅ စဵုစိုပ် ဂိတုမေရ
ဋ္ဌာန – ဍုၚ်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်

 

ပရူပရာပါလုပ် ပ္ဍဲလိက်စံၚ်ဂမၠိုၚ်

• နိဒါန်
• တၚ်ဟိုတ်ဒုၚ်ကၠုၚ်သ္ဇိုၚ် (ဟိုတ်ဂွံက္တဵုဒှ်)
• တၚ်ပတဝ်က္ဍိုပ်
• တၚ်ရန်တၟံ
• မူသ္ဇိုၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ကလေၚ်ဖျေံဒၞဲါဝဲါ ကေုာံ ကလေၚ်သိုၚ်ပတန်
• မူသ္ဇိုၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵု ကိစ္စပရေၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်မှာဇန်တအ်
• မူသ္ဇိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ကိစ္စပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်မှာဇန်
• နိဂီု

 

 

 

လိက်စံၚ် “ကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ်”မက္လိဂွံနူ ပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန် (အလန်ပထမ)

နိဒါန်

ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာကလိဂွံပရေၚ်ဗၠးၜး ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၄၈ ဂှ် ကောန်ဂကူမန်တအ်ဝွံ အခေါၚ်အရာ မဆေၚ်စပ်ကဵုကောန်ဂကူဇကုတအ်ဂှ် ၜိုန်ရအာတ်မိက်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒးဒုၚ်သ္ပမဇ္ဇျဟ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၄၈ ဂိတုအဝ်ဂေါတ်ဂှ် စပတန် ရပ်လွဟ်တုဲ ပၠန်ဂတးကၠုၚ်ရ။ (စပတန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရ)

ဟိုတ်နူပရေၚ်ပဋိပက္ခရပ်လွဟ် အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ်ရ အနိဋ္ဌာရီုပၞာန်နာနာသာ်တအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ်ကၠုၚ် ဗွဲမရိၚ်က တၚ်အိုတ်ရ။ တၚ်ဝါတ်ဂါတ်ပြသၞာတအ်ဏအ်ဝွံ အလဵုအသဳအဆက်ဆက်တအ် သောၚ်ကလးကဵု ဟွံမာန်သၟးဟွံက စဵုကဵုအခိၚ်ပစ္စက္ခလၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ပရေၚ်ပန်ပှော်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ပြသၞာ တအ်ဝွံ ညံၚ်ဂွံပြေပြံၚ်ဂှ် ပရေၚ်ခေါၚ်တုပ်သၟဟ်၊ ပရေၚ်ဒဳမဵုကရေဇြဳ ကေုာံ ပရေၚ်ကံကုသိုလ် ဇကုဇကုဂွံဖန်ဖက်ဂှ်နွံ တုဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်စၟဳစလဝ် မံက်ကၠုၚ်မ္ဂးပြေပြံၚ်အာမာန်ရောၚ်။

ဟိုတ်ဂွံက္တဵုဒှ်ကၠုၚ် (ဓရ်ဟိုတ်ဂမၠိုၚ်)

ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ သွက်ဂွံဓမံက်ကတိကဝတ်ပေန်လုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူယုတ်ဒေက်ကၠုၚ် (လီုလာ်ကၠုၚ်) ဂှ်ရ ပ္ဍဲအခိၚ် မွဲဒမြိပ်ကဵု ကလိဂွံပရေၚ်ဗၠးၜး ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၄၈ ဂှ် ပၟတ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်တအ်လေဝ် မ္ဒးတူလေၚ်ကၠုၚ်ရ။ ကောန်ဂကူ မန်တအ်လေဝ် ပ္ဍဲအကာဲအရာ ပါဲဓလေတ်ဟွံဗၠးဏံဂှ် ဒးပါလုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲပေါဲဗတိုက် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဏံရ။

ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဝွံ ဟိုတ်နူပရၚ်ကော်ဘိက်ၜိုဟ်လလံပ္ဍဲဍုၚ် နူအလဵုအသဳဥူဏု (ပထမအစိုးရ) တအ်တုဲ သွက်ဂွံသောၚ်ကလးပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် (ပါလဳမာန်) တေံဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၅၈၊ ဂိတုဇူလိုၚ် ၁၉ ဂှ် မဒးလှာဲဂတးကၠုၚ် လွဟ် ကေုာံ ပရေၚ်ဒဳမဵုကရေဇြဳရ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာဝွံ ပရေၚ်လစွံစိုတ် နူအလဵုအသဳဗၟာ လ္တူကောန် ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် ပြဟ်ဒုၚ်တော်ဆလဝ်တုဲတုဲဂှ်ရ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၅၈ ဂိတုဇူလာၚ် ၂၀ ဂှ် နာဲယှိုဲကျေန် က္ဍိုက်ပ်တုဲ စဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။

ကောန်ဂကူမန်တအ်ဝွံ ပြသၞာပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ် သွက်ဂွံသောၚ် ကလးဂှ် လွဳပရာကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၅ ဂိတုဂျောန် (၂၉) ဂှ် အလန်ပထမကီု၊ ပ္ဍဲသၞာံ၂၀၁၂ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရီ (၂၅) ဂှ် အလန်ဒုတိယကီု ပ္ဍဲကဆံၚ်တွဵုရး၊ ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဂှ် ဒှ်ထ္ပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲ ဒေါံပန်ပှော် ရ။ ၜိုန်ရထ္ပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲဒေါံပန်ပှော် တုဲဒှ်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲဒေသကောန်ဂကူမန်တအ် မတန်တဴဂှ် ပရေၚ်ဖံက်ပ ကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကေုာံ ပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဘဝဠနာနာသာ် အကာဲပရာမပ္တံသာ်ဝွံ ဒးဒုၚ်ဆဵုဂဗကၠုၚ်ရ။

သွက်ဂွံသောၚ်ကလးတဴပရေၚ်ပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်ပဲါနူနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ နဲကဲတၞဟ်ဟ်တအ်ဟွံ မွဲရောၚ် သာ်ဏံ ပတှေ်စှေ်လဝ်စိုတ်တုဲတုဲဂှ်ရ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၂၀၁၈၊ ဂိတု ဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၃)ဂှ် ထ္ပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲ (NCA) တုဲသွက်ဂွံလုပ်သဳကၠဳ ပ္ဍဲပေါဲသဳ်ကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလံကၟိန်ဍုၚ် (ပေနလုၚ် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ) ဂှ် ပလေဝ်ပလေတ်မံၚ်ဖိုဟ် ရောၚ်။ အတိုၚ်စၞောန်ပ္ညုၚ် နူ (UPDJC) ဂှ် ဆေၚ်စပ်ကဵု သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကဆံၚ်ကောန်ဂကူဂှ် တၚ်ကလိဂွံ သွဟ်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံပါလုပ်သဳကၠဳအာ ကဏ္ဍတၚ်မၞုံပၟိက်ပရေၚ်မၞိဟ်မှာဇန်ကောန်ဂကူမန် မွဲကဏ္ဍရောၚ်။

တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ်

ပ္ဍဲအရာသိုၚ်ခၞံတဴ ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာ စဍာံစၟတ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရာၚ်အိုတ်သီု သွက်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ပွဳပွူမှာ ဇန်မၜိုဟ်လလံ မွဲဟာန်ကေုာံ ပရေၚ်ဘဝမှာဇန်တအ်ဂွံရုမ်ဂပ်ကီု ကေုာံ အခေါၚ်အရာဖောအ်ဗြေဝ်တအ်ဂှ် ညံၚ်က လိဂွံအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်ကီုရောၚ်။

တၚ်ရန်တၟံ

(က) သွက်ကလိဂွံ မူသ္ဇိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ကလေၚ်ဒက်ပတန် ကေုာံ ပရေၚ်စွံပတန်။
(ခ) သွက်ကလိဂွံ မူသ္ဇိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ကိစ္စမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်မှာဇန်တအ်ကီု။
(ဂ) သွက်ကလိဂွံ မူသ္ဇိုၚ်ဂမၠိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ကိစ္စဖောအ်ဗြေဝ်မှာဇန်။

မူသ္ဇိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ် (ကဏ္ဍပရေၚ်မှာဇန်)
ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ပ္ဍဲအရာသိုၚ်ခၞံ ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာ

၁။ မူဝါဒ ဆေၚ်စပ်ကဵု ကလေၚ်ဒက်ပတန် ကေုာံ ပရေၚ်စွံပတန်ဂမၠိုၚ်

(က) ဟိုတ်နူပရေၚ်ပဋိပက္ခရပ်လွဟ် အပ္ဍဲဍုၚ်ကီု၊ ဟိုတ်နူဘဲအန္တရာယ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဒၟါနူမၞိဟ် ကေုာံ ဒၟါနူသ ဘာဝတအ်ကီု၊ ညးဒးဂြိပ်ဒဴနူဒေသဇကု (ဟိုတ်နူဘဲမပ္တံပၞာန်) ကေုာံ ညးဒဒိုခ်ပါဲဘဲပၞာန်တအ် အတိုၚ်ဗဗွဲကဵု ပၟိက်ဆန္ဒဇကုဂှ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ်စဴကၠုၚ်တန်တဴ ဗွဲမနွံကဵုဂုဏ်သိက္ခာကီု၊ ဇာတိဌာန်ဒေဇကုမံၚ် (ဝါ) ဒၞာဲဇကုမိက်ဂွံအာစိုပ်ဂှ် ဗွဲမဂီုကၠီု သွက်ဂွံဖျေံဗဒိုပ်ကီု၊ သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပ တဴပရေၚ်ကမၠောန်ဂယိုၚ်လမျီုဍာ်ဇမၠိၚ်ကီု၊ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံဗဒှ်ကဵုစမြိုၚ်သ္ဇိုၚ်တအ်ကီု၊ အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳ တိဍာ်၊ အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳကပေါတ် ကေုာံ အခေါၚ်အရာကမၠောန် တၞဟ်ဟ်မဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံကလေၚ်သိုၚ်ပတန်ကီု၊ အစဳဇန် ပရေၚ်ကလေၚ်စွံပတန်မပ္တံသာ်ဝွံတအ်ဂှ် နူကဵု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဖျေံမူဝါဒတုဲ ဓမံက်ရုပ်ရဴ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ရောၚ်။

(ခ) ညးဒၞာဲဝါဲလီု ကေုာံ ညးဒးဗ္ဒဗ္ဒဲါမံၚ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်သၟာၚ် ကုညးကောန်ဍုၚ်ဒှ်ဒဒှ်က် ဒးဒုၚ်မံၚ်ဒဒိုခ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာထံက်ပၚ်တဴ ကဏ္ဍပရေၚ်ရုပ်၊ ပရေၚ်နာမ် (စိုတ်) ကေုာံ ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဥပဒေ တအ် ညံၚ်ဟွံဒှ်ကၠောန် ပရေၚ်ပါ်ပါဲကဆံၚ်တအ်ကီု ကေုာံ သွက်ညးဒးနွံပၟိက်မံၚ် အရီုဗၚ်ဗွဲ တၟေၚ်တအ်ဂှ် မဒးဖျေံကဵုမူဝါဒ ဗွဲတၟေၚ်တၞဟ်ခြာတုဲ ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။

(ဂ) ဟိုတ်နူပဋိပက္ခရပ်လွဟ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်တအ်ကီု၊ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဘဲအန္တရာယ် မက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဟိုတ်မၞိဟ် ကၠောန် ကေုာံ ဟိုတ်နူသဘာဝကီု၊ သွက်ညးဒးဒုၚ်ဂြိပ်ဒဴဘဲပၞာန်တအ်ဂှ်သွက်တိဍာ်ညးတအ် ဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ်လဝ်တအ်ဂှ် ဒၞာဲတိဂအာၚ်သ္ၚိ ကေုာံ ဒၞာဲတဵုတွဵတၟိတၟိတအ်ဂှ် ကလေၚ်စွံပတန်ကဵု ကီို၊ စရၚ်သ္ၚိကၟိန်တၟိ ကေုာံ ပွမသ္ပကဵု လိက်တၞးစၟတ်သမ္တီကောန်ဍုၚ်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဖျေံပတန်လၟေၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်တုဲ မ္ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။

(ဃ) ညးဒၞာဲဝါဲလီု ကေုာံ ညးဒးဗ္ဒဗ္ဒဲါမံၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သၟာၚ်ညးဒဒိုခ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ပညာ ကေုာံ ကွတ်ပညာ ညးတအ်ကလိဂွံလဝ် ကေုာံ သွာၚ်ကွတ်ပညာညးတအ် သ္ကေက်သ္ကာစိစောန်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ သ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီတုဲ ပ္ဍဲကမၠောန်ဂယျိုၚ်လမျီု ဗဗွဲတအ်ဂှ် သွက်ဂွံသုၚ်စောဲဂွံ ဒးကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်သၟးဟွံက ပရေၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်တအ်လေဝ် ဒးသ္ပကဵုရောၚ်။

(ၚ) ဟိုတ်နူပဋိပက္ခရပ်လွဟ် အပ္ဍဲဍုၚ်တအ်ကီု၊ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဇီုကပိုက်ဘဲ နူမၞိဟ်ကၠောန် ကေုာံ ဟိုတ်နူပွဳပွူသဘာဝတအ်ကီု၊ ညးဒးဒုၚ်ဂြိပ်ဒဴနူဒၞါဲဒေသဇကုတအ်ကီု၊ ညးဒးဒဒိုခ်ဂြိပ်ဒဴပၞာန် ညးမဒှ် ကောန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာတအ်ဂှ် ဒးကဵုတဴအခေါၚ်အာကၠုၚ် ဗွဲမဗၠးၜးသၟးဟွံက အရီုဗၚ် နူဂကောံ ဟံၚ်ပြာ် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဍုၚ်တအ်လေဝ် အခေါၚ်ကလိဂွံ ဗွဲတိုက်ရိုက်ဒးနွံရောၚ်။ အရီုဗၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဝွံ ဒးကိတ်ညဳ ကေုာံ ဗၞဟ်ဗ္ၜတ်ဍာ်ဒကေဝ် ကၟိန်ဍုၚ်တၞဟ်ဟ် ကေုာံ ကၟိန်ဍုၚ်မဆေၚ်စပ်တအ်ရောၚ်။

လၟေၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်

(၁) ပ္ဍဲဒၞါကလေၚ်စွံပတန်ကဵု ညးဒၞါဲဝါဲလီု (IDPs) ကေုာံ ညးဒဒိုခ်ဒဴဘဲပၞာန် ပရေၚ်ဒှ်ယဲကၠောံထၞာန်တအ် ညံၚ်ဟွံက္တဵုဒှ်ဂှ် ပရေၚ်အစဳဇန်ပြဟ်ဒုၚ်တအ်ကီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါလၞိန်ဗပိန်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးစဳဇန်ကဵုဒၞါဲညးတအ်ဒးနွံပၟိက်တအ်ဂှ်ရောၚ်။

(၂) ညးဗြဴဂွံလဝ်ယဲဒိုက်တအ်ကီု၊ ကောန်ၚာ်ဂမၠိုၚ်တအ်ကီု၊ ညးဗျုဗျုတအ်ကီု၊ ညးအဝဲဟွံခံၚ်တအ်ကီု၊ ကောန်ၚာ်သၟတ် မိမဟွံမွဲတအ်ကီု ကေုာံ ဗြဴကၟာဲတအ်ဂှ် တၚ်ရေၚ်တၠုၚ်မၞုံပၟိက်တအ်ဂှ် ဒးသ္ပကဵုစၟတ် သမ္တီသၟးဟွံက ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ပမဇ္ဇျဟ် ကေုာံ တၚ်မၞုံပၟိက်ညးတအ်ဂှ် ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။

(၃) အစဳဇန်ကလေၚ်စဴ ဒၞါဲဌာန်ဒၟံၚ်ညးတအ်ဂှ် ဗွဲမညဳသၟဟ်ကဵုအစောံ သၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ (ဂၠးတိ) ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်မကၠောန်ဂှ် နူပရေၚ်ဍေက်စပရဲနာနာတအ် ညံၚ်ဂွံတိက်ဗၠးကီု ပရေၚ်အခေါၚ်အရာမၞိက်ဂှ် သွက်ဂွံစဵုဒၞါကီု ကေုာံ ယဝ်ရဒးဒုၚ်ဖံဝ်ပကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်မ္ဂး သွက်ဂွံကေတ်အရေဝ်တအ်ကီုဂှ် ဒးနွံကဵုစယာန် ပရေၚ်အုပ်ဓလီုသၞောဝ် ညးစၞးဒေသကောန်ဍုၚ် အရၚ်တအ် ပံၚ်ကောံပါလုပ်တအ်ရောၚ်။

(၄) ပရေၚ်ကလေၚ်စွံပတန်ဒၞဲါ ညးဒၞဲါဝဲါကီု (IDPs)၊ ညးပဲါဂြိပ်ဒဴပၞာန်ကီု ကေုာံ ပရေၚ်ကလေၚ်သိုၚ်ပ တန်၊ စွံပတန်တအ်ကီု သွက်အစဳဇန် ဓမံက်ရုပ်ရဴတအ်ဂှ် ဒးစွံပတန် သၞောတ်မၚ်ရံၚ်စၟဳစၟတ်သ္ဂုတ် သွာတ်တအ်ရောၚ်။

(၅) သ္ၚိဋ္ဌာန်ကၠအ်ဝါ ညးဒၞာဲဝဲါလီုကီု ကေုာံ ညးဒးဒိုခ်ဂြိပ်ဒဴဘဲပၞာန်တအ် ပ္ဍဲကွာန်တအ်ကီု တိကၠအ် ညးတအ်ကီုဂှ် ညးဆုဲပြံၚ်လုပ်ကၠုၚ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံကေတ်ဏာဂှ် ဒးမၚ်မွဲစဵုဒၞါရောၚ်။ ပ္ဍဲဒၞါတအ်ဂှ် ယဝ်ခါရ ညးလုပ်မံၚ်ဒၟံၚ်နွံမ္ဂး ဒးပါဲကဵုရောၚ်။

(၆) ဗဒိုပ်ညးဒးဒိုၚ်ဂြိပ်ဒဴပၞာန်တအ်ကီု ညးဗြဴကလေၚ်စဴကၠုၚ်နူ ဗဒိုပ်ညးဒဒိုက်ဂြိပ်ဒဴပၞာန်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ပကီုပရာပ်ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ကီု၊ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ကီု ကေုာံ ပရေၚ်မါၚ်တိုပ် တိတအ်ဂှ် ပရေၚ်ကဵုပညာကဏ္ဍတၞဟ်ဟ် မဆေၚ်စပ်တအ်လေဝ် ဒးကၠောန်သ္ပကဵုရောၚ်။

(၇) ညးဒၞါဲဝါဲကီု (IDPs) ကေုာံ ညးဒဒိုခ်ဂြိပ်ဒိပၞာန်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကေုာံ ပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ်မဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် လလေၚ်လွဳပရာကဵုသၟးဟွံက တၚ်ၚုဟ်လဴမ ထေက်ကြိုက်တအ်ဂှ်လေဝ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ရောၚ်။

(၈) ယဝ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးဒုၚ်ဘဲပၞာန်ကာပြဟ်ယဝ်သဒှ်မ္ဂး နူအလဵုအသဳ မဆေၚ်စပ်တအ်ဒးရီု ဗၚ်ကဵု ဗွဲကာပြဟ်ရောၚ်။

အစဳအဇန် အခိၚ်ကာလ အကြာဂမၠိုၚ်

(က) သၞောတ်ပရေၚ်ပညာ ကေုာံ သၞောတ်ပရေၚ်ထတ်ယုက် နူဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တအ်ဒက်ပတန်လဝ်တအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ဒးသ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီ ဗဗွဲကုသၞောဝ် တုဲ နဲပညာ သၠုၚ်ပတိုန်ဍာ်ဒကေဝ်နွံပၟိက်တအ်ကီု ကေုာံ ပရေၚ်သြန်ဘဏ္ဍာတအ်လေဝ် ဗွဲမဍိုက် ပေၚ်ဒးထံက်ပၚ်ကဵုရောၚ်။

(ခ) သွက်ပရေၚ်မၞိဟ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ညးဒးဂြိပ်ဒဴပၞာန် ဟွံမိက်ကလေၚ်စဴဒၞါဋ္ဌာန်ညးတအ်တြေံတအ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်မာန်ဂှ် အလဵုအသဳတွဵုရး ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တအ် ပံၚ်ကောံတုဲ အရီုဗၚ်ဒးနွံပၟိက်တအ်ဂှ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။ ယဝ်ရနွံပၟိက်ကၠုၚ်မ္ဂး အခေါၚ် တက်ပယျဵုလေဝ် ဒးကဵုအခေါၚ်ရောၚ်။

(ဂ) လၟေၚ်ကမၠောန် ကလေၚ်စွံပတန် ဒၞါဲဋ္ဌာန်ဒတန်၊ လၟေၚ်ကမၠောန် ဆာန်ကၟိန်မၞိဟ်ရေၚ်သ္ကအ် ကေုာံ ပ္ဍဲလၟေၚ်ကမၠောန်ဓမံက်ရုပ်ရဴတအ်ဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ အလဵုအသဳ၊ ဂကောံပွဳပွူ နူကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာကီု၊ ညးဒၞဲါဝဲါကီု (IDPs) တအ်ကီု ကေုာံ ညးဒဒိုခ်ဂြိပ်ဒဴပၞာန်တအ်ကီု ကမ္မတဳညးဗြဴတအ် မပါလုပ်တအ်ကီု၊ ဂကောံမှာဇန်ရေၚ်တၠုၚ်မံၚ်ပရေၚ်ညးဒဒိုခ်ကီု ကေုာံ ဂကောံပရၚ်ဘာသာတအ်ဂှ်ကီု ဟွံပါဟွံဂွံ (ဟွံပါဟွံတုဲ) ဒးပါဟေၚ်ရောၚ်။

(ဃ) ညးဒၞဲါဝဲါလီု (IDPs) ကီု၊ ပရေၚ်ဂီုကၠီုညးဒးဂြိပ်ဒဴဘဲပၞာန် ကေုာံ ပရေၚ်သၞောဝ်ဥပဒေအုပ်ဓလီုတအ် ဂှ် ဒးသ္ပဂရုဗွဲတၟေၚ်တုဲ သီုဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳကီု သီုကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ကီု၊ အလဵုအသဳ ကေုာံ ဂကောံအလဵုအသဳဟွံသေၚ်တအ်ကီု မါၚ်တိုပ်တိတအ်ဂှ် ကလေၚ်သောၚ်တုဲ တပ်ကလေၚ်သုၚ်စောဲဂှ် သ္ပဟွံဂွံရောၚ်။

(ၚ) ပြသၞာဂဥုဲၜူမာဲဂှ် နဒဒှ်အန္တရာဲ ပရေၚ်မၞိဟ်ဇၞော်အိုတ် အလုံကောန်ဂကူ သ္ပစၟတ်သမ္တီတုဲအလဵုအသဳ၊ ဒပ်ပၞာန်၊ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊ ဂကောံမှာဇန် ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ပံၚ်ကောံပါ လုပ်တုဲ ဗွဲမစိုပ်တရဴ စဵုဒၞါ၊ ဆေဝ်ဒဝ်၊ ဗတိုက်ပလီုညံၚ်ဂွံမာန်ဂှ် ဒးဖျေံမူဝါဒ မွဲရောၚ်။

(စ) ပ္ဍဲအရာကိစ္စ ရပ်စပ်သောၚ်ကလး ဆက်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဂဥုဲၜူမာဲတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံနွံကဵု ပရေၚ်စိုပ်တရဴ မာန် အလဵုအသဳ ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ပံၚ်ကောံပ္ညဳပ္ညပ်ညးသ္ကအ်တုဲ ဒးကၠောန်ကဵုရောၚ်။

၂။ မူသ္ဇိုၚ် သွက်ကိစ္စမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်မှာဇန်ဂမၠိုၚ်

(၁) ပရေၚ်ကိစ္စမူဝါဒ မဆေၚ်စပ်ကဵု ဂကောံကောန်ကမၠောန် ဆုဲပြံၚ်အပ္ဍဲဍုၚ်တအ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိုန် ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရး ညးမဆေၚ်စပ်တအ် ပံၚ်ကောံပ္ညဳပ္ညပ်တုဲ ဖျေံပတန် မူဝါဒဓမံက်ရုပ်ရဴတုဲ ဒးရောၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။

(က) ယဝ်ရ ဟွံတးပဲါ၊ ဟွံဇိုတ်လဝ် စရၚ်သ္ၚိကၟိန်မူလဂှ်ဟွံွံမွဲမ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံပတိတ်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန် အိန်ထံၚ်တၟိကီု။

(ခ) သွက်ဂွံကဵုအခေါၚ်မံၚ်စံၚ်တန်တဴ ဗွဲယာယီဟေၚ်ကီု။

(ဂ) သွက်ဂွံကဵုတဴ ပရေၚ်ဂီုကၠီု ပရေၚ်စဵုဒၞါ ကုကောန်ဍုၚ်အရၚ် မၞုံတန်တဴပ္ဍဲဌာန်ဂှ်ကီု။

(ဃ) သွက်ညးကၠောန်ကမၠောန် ဆုဲပြံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်တအ်ဂှ် ကမၠောန်မထေက်ကြိုက်ဂမၠိုၚ်တအ်ဟေၚ် ကဵုအခေါၚ်ကၠောန်ကီု။

(၂) သွက်ညးဆုဲပြံၚ် အာကၠောန်စမံၚ်ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးတအ် ပရေၚ်ဂီုကၠီုဘဝညးတအ်ဂှ် နကဵုအသဵု အသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ဗွဲမကိတ်ညဳသၟဟ်ကဵု ဗၞဟ်ဗ္ၜတ်အတိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂၠးတိတအ်ဂှ် ကေတ်တဴ တၚ်တုပ်စိုတ် ကေုာံ ကၟိန်ဍုၚ်မဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် မူဝါဒ ဒးနွံပၟိက်တအ်ဂှ် ချူဓဇက်တုဲ ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴ ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာကဵုရောၚ်။

(၃) ဟိုတ်နူကောန်ကမၠောန်ဆုဲပြံၚ်တအ် ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ယေန်သၞောၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ပဋိပက္ခ တၞဟ်ဟ်တအ် သွက်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံပြဟ်ဒုၚ်တုဲ ဂွံဆေဝ်ဒဝ်တာဒၞါဂှ် ပရေၚ်စေပ်ပၞောန် ဥပဒေ ဒးနွံပၟိက်တအ်ဂှ် ဒးခုတ်ပတန်ကဵုရောၚ်။

(၄) အကြာညးသၞာဲဒဴ သွာၚ်ပၞာန်တအ်ကဵု အကြာညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ယဝ်ရဒှ်ကၠုၚ်ဒုဟ်ဂဗုတ်မွဲသာ်ၜါ ရာမ္ဂး ဂဗုတ်ဂှ် ပ္ဍဲသ္ၚိရုၚ်သၞောဝ်ဓရ်မှာဇန်တအ်ဟေၚ် ဗွဲမဗၠးၜးဒးစၟဳစၟတ်ဒးကေတ်အရေဝ်ရောၚ်။

(၅) ဂကောံညးမကၠောန်မံၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်သၠုၚ်ပတိုန်ပရေၚ်စဵုဒၞါမၚ်မွဲမှာဇန်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳ ဒးသ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီသၟးဟွံက ကေုာံ ဂကောံတအ်ဂှ်လေဝ် လုက်စုက်ဗွဲမကၠောံက္ဍတုဲ ဒးပံၚ်တောဲကၠောန်ပတုဲကဵုရောၚ်။

(၆) ယဝ်ရ ဘဲအန္တရာဲက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူမၞိဟ်သ္ပကီု ဟိုတ်နူသဘာဝကီုမ္ဂး ညံၚ်ဂွံဒ်ှ် ပရေၚ်လေၚ်ဒိုက်အောန် အိုတ်ဂှ် ပရေၚ်စဳဇန်ကာပြဟ် ပြဟ်ဒုၚ်တအ်ဂှ် နကဵုမဟာဗျူဟာ၊ နဲဗျူဟာတအ် ဒးစွံပတန် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုသၟးဟွံက ဂကောံညးမဆေၚ်စပ်တအ်အလုံအိုတ်သီု ပံၚ်တောဲပါလုပ်တုဲ ပရေၚ်ဟံၚ်ပြာ်တအ် လၟေၚ်အစဳဇန်တအ်ဂှ်လေဝ် ဒးသ္ပစွံပတန်ကဵုရောၚ်။

လၟေၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်

(၁) သွက်ညးတြုံ၊ ညးဗြဴ ကေုာံ ကောန်ၚာ်ဒးဒုၚ်ပကီုပရာပ်တအ်ဂှ် Centre မၚ်မွဲစဵုဒၞါ (ဗဒိုပ်မၚ်မွဲစဵုဒၞဲါ) တအ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် စဳမာန်တုဲ မ္ဒးကၠောန်ပတိုကဵုရောၚ်။

(က) ဒးဖျေံပတန်မူဝါဒ ကဵုဘဲဒဏ်ဗွဲမသ္ကာတ် ကုညးလုလောန်ဒုဟ် ပကီုပရာပ်လိၚ် ပ္ဍဲညးအာ ယုက်ဍောတ်တအ်ရေၚ်။

(ခ) ပ္ဍဲအရာသောၚ်ကလးတဴ ပရေၚ်ပကီုပရာပ်လိၚ်ဂှ် သ္ဒးစွံပတန်ကဵု ညးဒုၚ်လျိုၚ်ညးဗြဴတအ် ရောၚ်။

(ဂ) ကုညးမလုလောန်တဴ ဂဗုတ်ပလီုကောန်သမ္ဘာမ္ဂး အခေါၚ်အရာဗၠးၜးနူဒုဟ်ဂှ်ကဵု ဟွံဂွံ။

(၂) နကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ဋ္ဌာနဝန်ဇၞော်သၟာကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်သၟာၚ်မဆေၚ်စပ်တအ် ဆက်စၠောံတုဲ သွက်ကောန်ကမၠောန်တအ် ညံၚ်ဂွံကလိဂွံပရေၚ်ကမၠောန် မၞုံကဵုတၚ်ကေတ်လျိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ရုံဂပ်ပ္ဍဲဘဝမၞိဟ် (ပရေၚ်ဍိုက်ပေၚ်ရုံဂပ်) ကီု ကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီုပ္ဍဲပရေၚ်မၞိဟ်ကီု မပ္တံသာ်ဝွံ ပ္ဍဲပရေၚ်ကိစ္စတအ်ဂှ် ဒးစွံပတန်ဖန်ဖက်ပြုပြေၚ်ကဵုလဝ်ရောၚ်။

(၃) ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ညံၚ်ရဴဘိၚ်ဂဥုဲၜူမာဲ ကေုာံ ဂဥုဲမလေပ်ကဵုစိုတ်ပြံၚ်လှာဲ ဆေဝ်ဒဝ်ကၠေံ ပရေၚ်တဵုတၞး မပ္တံဘိၚ်တအ်တုဲ ပရေၚ်ကူသွံပၠောပ်၊ ပရေၚ်ပတိတ်၊ ပရေၚ်သွံ၊ ပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်၊ ပရေၚ်ခြိုၚ်စွံပတန်လဝ် ကိစ္စသာ်ဏံ အလုံအိုသီုတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံကၠေံဖျေံတဴကိုန်စဳ ဇန်တုဲ ဒးကၟာတ်လဒဵုဒးဆေဝ်ဒဝ်ကၠေံရောၚ်။

(၄) ညးမစောဲဂဥုဲၜူမာဲဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် နပွမလွဳပရာ နပွမထံက်ပၚ်ပရေၚ်မၞိ်ဟ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံသ္ၚောဲခြာအာ နူကဵုကဵု ပရေၚ်သုၚ်စောဲဂဥုဲဂှ်ကီု ကေုာံ ညံၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်ဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်မာန် ညံၚ်ဂွံကလိဂွံ ကမၠောန်တအ်ကီု သီုကဵုပရေၚ်ကလေၚ်ဒက်ပတန်တအ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။

(၅) ရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ပရေၚ်တဵုလွဳသ္ပစၞးဘိၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဖောအ်ဗြေဝ် ဒးဖန်ဇန်ကဵုရောၚ်။

(၆) ပ္ဍဲအရာရေၚ်တၠုၚ်တဴပရေၚ်ကိစ္စကဵုပညာတအ်ဂှ် နူပရေၚ်သ္ပစၞးဘိၚ်တုဲ ပရေၚ်တဵုလွဳကူသာန်ဂှ် အန္တရာယ်ဂဥုဲၜူမာဲ ကေုာံ ပရေၚ်ကလေၚ်ဒက်ပတန် ကိစ္စကလေၚ်ဒက်ပတန်အလုံအိုတ်သီုဂှ် ပရေၚ်ကဵုပညာ ဗွဲမလှဲလးဒးကၠောန်သ္ပကဵုရောၚ်။ အန္တာရာယ်ပရေၚ်ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုဇုက်ဓရံၚ် ပရေၚ်ကဵုပညာဘာဂှ် ချူဓဇက်စုတ်တုဲ ဒးဗ္တောန်ကဵုရောၚ်။

(၇) ညးသၟတ်တအ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန် ဗလမသုန်တန်ကီု ကေုာံ သီုရန်တၟံကဵု ပရေၚ်သုၚ်စောဲဂဥုဲ ဝိဝိၚ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံမွဲဂှ်ရန်တၟံတုဲ ပ္ဍဲအပ္ဍဲရာပ် ပ္ဍဲကွာန်တအ်ဂှ် ဒးဒက်ပတန်ဂေဟာသၟတ် (သေန်တာမှာဇန်) တအ်ရောၚ်။

(၈) ပရေၚ်ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု သောၚ်ကလး ဂဥုဲၜူမာဲတအ်ဂှ် သြန်ဘဏ္ဍာဒးနွံပၟိက် (ဒးသုၚ်စောဲ) တအ် ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ပ္ညဳပ္ညပ်ညးသ္ကအ်တုဲ ကုအလဵု အသဳတွဵုရး ကေုာံ အလဵုဒေသန္တရတအ် ဗွဲမရုမ်ဂပ် ညံၚ်ဂွံပါ်ပရအ်ကဵုမာန် အစဳအဇန်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒးစွံပတန်ကဵုရောၚ်။

(၉) နကဵုအစဳအဇန် အလဵုအသဳတွဵုရး မဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် ညးမသုၚ်စောဲတဴဂဥုဲၜူမာဲတအ်ဂှ် ကံက် ကေတ်စရၚ်တုဲ ပရေၚ်လွဳပရောကဵုဂဥုဲကီု ပရေၚ်ကဵုပညာကီု ပရေၚ်ပလာံဗဇး ကဵုပညာကီု ညံၚ်သ္ဂောံကလေၚ်စိုပ် ပရေၚ်ဘဝဒၟံၚ်မၞိဟ်မခိုဟ်ဆာဲဂှ် သ္ဒးကလေၚ်ဒက်ပတန်ကဵု ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်မၞိဟ် ပရေၚ်ရုပ်၊ ပရေၚ်နာမ်တမ်ကီု အစဳဇန်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဖျေံပတန်တုဲ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ရောၚ်။

(၁၀) ဂကောံဗတိုက်သရိုဟ်ဂဥုဲၜူမာဲ နူကၟိန်ဍုၚ်ဂၠးတိနာနာ (UNODC) တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံပါလုပ်ကၠောန်ပတုဲ ဗွဲမဂတာပ်အခိန်မာန်ဂှ် ပံၚ်တောဲတုဲ မဒးကၠောန်ပတုဲကဵုရောၚ်။

၃။ ပရေၚ်ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ဖောအ်ဗြေဝ်မှာဇန်

(၁) အရေဝ်ဘာသာ၊ လိက်ပတ်၊ ယေန်သၞောၚ်၊ အလေံ၊ အခိုက်ကၞာ၊ တၠုၚ်လအာ၊ ပရေၚ်ဗိုက်လ တက် (ဗွိုက်လတက်) ဂဳတ အနုသုခုမပညာ၊ ဝၚ် ကေုာံ အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဂမၠိုၚ်တအ် ညံၚ်ဂွံတန်တဴဗွဲဍာ်ဇမၠိုၚ်မာန် သွက်ဂွံထိၚ်ဒဝ်အာဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဖျေံပတန်မူဝါဒတုဲ ညံၚ်ဂွံ ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက် အလဵု အသဳမဆေၚ်စပ်တအ် ဖျေံကိုန်အစဳဇန်တုဲ ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။

(၂) သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်လ္ၚတဴသၞောတ်ပညာတၞီလုပ်လၟိဟ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု အရေဝ်ဘာသာမိစုၚ်လေၚ်ဆေၚ်စပ် ကဵု သၞောတ်ပရေၚ်ပညာဖေတ်ဒရာ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု အခေါၚ်အရာကောန်ဍုၚ်အရၚ် မၞုံဋ္ဌာန်တမ်မူလ ဂမၠိုၚ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ်ပံၚ်ကောံတုဲ မဒးဖျေံပတန် ဓဇက်ကဵုမူဝါဒပရေၚ်ပညာရောၚ်။

(၃) ဆေၚ်စပ်ကဵု ကဏ္ဍပရေၚ်ထတ်ယုက်ဂှ် အကြာအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳ တွဵုရးတအ် ပရေၚ်ပါ်ပရအ်အဝဵု ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ် ဒးနွံရောၚ်။ အလဵုအသဳတွဵုရးဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒးနွံကဵု အဝဵု ပရေၚ်စဳမာန်ကောပ်ကာဲ ရုၚ်ဂဥုဲ၊ ဗဒမ်ဂဥုဲဂမၠိုၚ် မၞုံအပ္ဍဲတွဵုရးဂမၠိုၚ်တအ်ရောၚ်။

(၅) ပရေၚ်ပဏာမမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ထက်ယုက် ဗွဲမသက္ကုၚုဟ် ကေုာံ ပရေၚ်ထတ်ယုက်သ္ဇိုၚ် ပရေၚ်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်တအ်ဂှ် ဇၟာပ်ပ်ကောန်ဍုၚ် ဒးကလိဂွံသၟးဟွံက ပရေၚ်တုပ်သၟဟ် ကေုာံ ပရေၚ်အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်တအ်လေဝ် ဒးနွံရောၚ်။

(၆) ပ္ဍဲအရာရေၚ်တၠုၚ်တဴ ပရေၚ်ကိစ္စကဵု ဖောအ်ဗြေဝ်မှာဇန် ပ္ဍဲဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠုၚ် မံၚ်တန်တဴတအ်ဂှ် အလဵုကောန်ဍုၚ်အရၚ်ညးဒေသတအ် အခေါၚ်စဳမာန်အုပ်ဓုပ်၊ ခေါၚ်သ္ဂုတ် သွာတ်၊ အခေါၚ်အာက္ဍိုပ်ဂမၠိုၚ် ဒးနွံတဴရောၚ်။

(၇) ပ္ဍဲအရာကၠောန်ပတုဲတဴ ကိုန်အစဳဇန် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တအ်ဂှ် နအလဵုညးနွံတာလျိုၚ်တအ်ညံၚ် ညးဒေသဂမၠိုၚ် တီတဴဗွဲမပြဟ်ဒုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ဗွဲမကၠးဖ္ဍးကီု၊ ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ကီု ညံၚ်ဂွံနွံကီု ပရေၚ်ညးဖေသတအ်ပါလုပ်ကီု ကေုာံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပွမစာ်စ္ဍးနူဘဲအန္တရာယ်ဇီုက ပိုက်ဂှ်တုဲ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာရေၚ်တၠုၚ်တဴသာ်ဝွံဂှ် သွက်ဂွံမၚ်မွဲရံၚ်ဗဵု အကာဲအရာ ရေၚ်တၠုၚ်ဂှ် ဒးပံက်တဴ ကမ္မတဳမၚ်မွဲရံၚ်ဗဵု နကဵုဇြဟတ်နူညးဒေသတအ်ရောၚ်။

(၈) နအလဵုညးဓမံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်ကိုန်အစဳဇန်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအကြာပရေၚ်ဒေသတဴ တက်ဖောအ်ဗြေဝ်ကီု ပရေၚ်ဗဗွဲဓရ်သွက်ညးဒေသတအ်ကီု ကေုာံ ပရေၚ်မၚ်မွဲစဵုဒၞါ ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူ သဘာဝတအ် ညံၚ်ဂွံဒှ်သဟဇာတဂှ် ညးတာလျိုၚ်တအ်ဒးရေၚ်တၠုၚ် ဗွဲစှေ်သၞောတ်ရောၚ်။

(၉) ဇၟာပ်ပ်ကောန်ဍုၚ်တအ်ဂှ် ဒးကလိဂွံအခေါၚ်အရာမၞိဟ်သ္ဇိုၚ် ဗွဲဍိုက်ပေၚ်တုဲ ဗွဲမညဳသၟဟ်ကဵု ဂုဏ်သိက္ခာမၞိဟ် မၞုံကဵုပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဍာ်ဇမၠိၚ် ပတဝ်အာကဵု အဝေါၚ်ပွဳပွူမၞိဟ်တုဲကောန်ၚာ် ကေုာံ မၞိဟ်ဗြဴဂမၠိုၚ်၊ ညးအဝယ်ဟွံခံၚ်၊ ညးအာယုက်ဇၞော်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ညးဗြဴမၞုံယဲဒိုက်ဂမၠိုၚ် ပရေၚ်ကိစ္စဖောအ်ဗြေဝ်ဘဝ ပရေၚ်မၞိဟ်သွက်ညးတအ်အလုံအိုသီုဂှ် ဒးကေတ်တာလျိုၚ်ရောၚ်။

(၁၀) ပ္ဍဲအရာဓမံက်တဴရုပ်ရဴ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်သၟတ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ယေန်သၞာၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ကေုာံ လက္ချန်ကောန်ဂကူတအ် သီုဟွံဒးကၠေံဗဒန်မွဲသာ် ပရေၚ်ညာဂယျိုၚ်လမျီု၊ ပရေၚ်ပညာ ကဆံၚ်သၠုၚ်တအ်ဂှ် ဗွဲမဗၠးၜး ပရေၚ်ကတ်လ္ၚတ် ကေုာံ ပရေၚ်ဖန်ဗဒှ်တအ်ဂှ် ဒးနွံကဵု မူဝါဒသၟတ် မၞုံကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ရောၚ်။

(၁၁) ကဏ္ဍပရေၚ်ဝေၚ်ဇြဟတ်ဂှ် နဒဒှ် ကဏ္ဍပရေၚ်ကိစ္စဇၞော်အလုံကောန်ဂကူဂှ် ဒးစၟတ်သမ္တီတုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်အလုံအိုတ်သီုပါလုပ်တုဲ ဓဇက်လဝ်မူဝါဒ ပရေၚ်ဝေၚ်ဇြဟတ်ကောန်ဂကူ တုဲ ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်။

(၁၂) ပ္ဍဲတွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲသ္ပအဲပရဲဂမၠိုၚ် (ဥပမာ – မပ္တံကဵု တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် တ္ၚဲတွဵုရးမန် မပ္တံတ္ၚဲတၟေၚ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ) ပ္ဍဲတွဵုရးဂမၠိုၚ် နဒဒှ် တ္ၚဲကၟာတ်ရုၚ် လုပ်သၞောဝ်ဓရ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံသ္ပ စၟတ်သမ္တီကဵု ကေုာံ ပ္ဍဲတွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် တဆိပ်ကြာတၟေၚ် ဂုဏ်စရာဲတၟေၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံ ခုတ်ကဵုဂှ် ဒးနွံကဵုအခေါၚ် သ္ပသၞောဝ်ဥပဒေတုဲ ဒးစဳမာန်ရောၚ်။

လၟေၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်

(၁) ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ ကမၠောန်ပရေၚ်ဖောဝ်ဗြေဝ် ပ္ဍဲဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံခါန် ကၞက်ကဵုညးဒေသတအ်ဂှ် နဲပညာဒးနွံပၟိက် ကေုာံ ပရေၚ်စိစောန်တအ်ဂှ် ဒးရနုက်ဗပေၚ်ကဵုရောၚ်။

(၂) ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ပရေၚ်ပညာဂှ် ပရေၚ်ပါ်ကၠေံဒၞဲါဒေသ သီုဟွံမွဲမွဲသာ် အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ကေုာံ သၞောတ်ပရေၚ်ပညာမတုပ်သၟဟ်တအ်ဂှ် ဒးဒ္ဂေတ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာဒက်ပတန် ကမ္မတဳအာက္ဍိုပ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပညာတအ်ဂှ် ညးစၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဒးပါလုပ်ရောၚ်။

(၃) ပ္ဍဲကဏ္ဍပရေၚ်ထတ်ယုက်ဂှ် နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ အခေါၚ်အုပ်ဓုပ်စဳမာန်၊ ပရေၚ်ပါ်ပ ရအ်သုၚ်စောဲသြန်ဘဏ္ဍ ကေုာံ ပရေၚ်အခေါၚ်အရာခါန်ကၞက် သၞာဴဒဴပ ရေၚ်ထက်ယုက်တအ်ဂှ် ဒးပါ်ပရေအ်ကဵုအဝဵု ကုအသဵုအသဳတွဵုရးရောၚ်။

(၄) သၞောတ်ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ထက်ယုက်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဟွံကၠောန်ဟွံတုဲ ဒးဓမံက် ကဵုရုပ်ရဴ ဨကန်ရောၚ်။

(၅) ပ္ဍဲအရာဖျေံတဴလၟေၚ်အစဳဇန် ပရေၚ်ထက်ယုက်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ညးမၞုံပ္ဍဲဒေသဌာန်သ္ၚောဲဂမၠိုၚ် (ဒေသရးဇၞးပိုဒ်) ဂမၠိုၚ်ကီု ညးမှၞုံပၠဲဒေသပယျဵုတအ်ဂှ်ကီု ကေၚ်ကာရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ပရေၚ်ထတ် ယုက်ဂှ် လၟေၚ်ကမၠောန်တအ် နကဵုအစဳဇန် ကဵုအဲပရဲဗွဲတၟေၚ် ဖျေံပတန်အစဳဇန်တုဲ ဒးဓမံက်ကဵုရုပ် ရဴရောၚ်။

(၆) သွက်ညးအာယုက်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်၊ ညးဗြဴမၞုံကဵုဂဝ်ဂၞဴယဲဒိုက် ကေုာံ ကောန်ၚာ်သၟဝ်အာယုက် (၅)သၞာံ တအ်ကီု၊ ကောန်ၚာ်မိမဟွံမွဲတအ်ကီု၊ ညးအဝဲဟွံခံၚ်တအ်ကီု ကေုာံ ညးဒိုခ်ဝါတ်တအ်ကီုသွက် ညးတအ်ဂှ် ပရေၚ်ထံက်ပၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံ ခေါၚ်လွဳပရောသၟးသၟး (ဟွံဒးကဵုၚုဟ်မး) ညံၚ်ကလိဂွံဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရး မဆေၚ်စပ်တအ် ဟွံကၠောန်ဟွံဂွံ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဨကန်ရောၚ်။

(၇) ဟိုတ်နူပဋိပက္ခရပ်လွဟ် သၞာံဗွဲမလအ်လတအ်ဂှ်ရ ညးဒးဘဲပၞာန် ဒးလဝ်လွဟ်ဟိုတ်နူပၞာန်တအ် ကီု၊ ညးအဝဲဟွံခံၚ်တအ်ကီု၊ ညးဗျုဗျုတအ် နူဂကောံညးရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ကီုဂှ် ပရေၚ်စဳဇန်မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်ဂှ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။

(၈) ပ္ဍဲဒေသ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်မတန်တဴဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ပၟိက်ညးဒေသတအ်တုဲ နဲပညာဒးနွံပၞိက် ပ္ဍဲအရာဖောအ်ဗြေဝ်ဘဝမှာဇန်တအ်ကီု ပရေၚ်တမ်ရိုဟ်ကီု၊ ပရေၚ်ရိုက်ကၞက်မၞိဟ်တအ်ကီု ပရေၚ်ဗွဝ်ဖျာ ပရေၚ်တၠုၚ်လအာ စက်ယာန်ကမၠောန် မပ္တံသာ်ဝွံတအ်ဂှ် အလဵုအသဵကၟိန်ဍုၚ် ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးစဳဇန်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။

(၉) သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်ကဵုပရၚ်ပိုန်ဒြပ် ပရေၚ်မၞိဟ်ညးဒေသ ညးသၟာဗ္ၚဂူယာတအ်ဂှ် အရီုဗၚ်နာနာသာ် တအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ဒးကေတ်လျိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။

(၁၀) သွက်လိက်ပတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဂွံတန်တဴဗွဲဍာ်ဇမၠိၚ်ဂှ် ပ္ဍဲရုၚ်အလဵုအသဳတွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ် လိက်ပတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ဒးသုၚ်စောဲ ဒးစွံတဴနဒဒှ်လိက်ရုၚ် ပံၚ်တောဲရောၚ်။

(၁၁) ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်ပညာ သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဘာကောန်ဂကူမန်အုပ်ဓုပ်ဗွဲဗၠးၜး တအ်ကီု တက္ကသိုလ်နဲပညာတအ်ကီု တက္ကသိုလ်ကဝ်လိက်တအ်ကီု ဒးပံၚ်ကဵုရောၚ်။

(၁၂) ပ္ဍဲတက္ကသိုလ်၊ ကဝ်လိက်တအ်ဂှ် လိက်ပတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံကတ်လ္ၚတ်မာန်ဂှ်ဒး ပံက်စွံပတန် ဌာနသ္ပတၟေၚ် ဗွဲတၞဟ်ခြာရောၚ်။

(၁၃) ပ္ဍဲအရာထိၚ်ဒဝ်သၠုၚ်ပတိန် အာဲကၟာဲယေန်သၞောၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံမၚ်မွဲထိၚ် ဒဝ်ကွတ်တဲနူသၞာံတြေံတြဟ်တအ် မပ္တံကဵု ကျာ်စေတဳတအ်ဂှ် ဒးစွံပ္တန်တိုက်ထ္ၜးပျး တက္ကသိုလ် ယေန်သၞာၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ရောၚ်။

(၁၄) ဒၞါဲဌာန်ဒေသ အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တအ်မၞုံတန်တဴဒၟံတအ်ဂှ် နဒဒှ် ဒၞဲါအာဲကၟာဲယေန်သၞောၚ် ဒေသယေန်သၞာၚ်တြေံတြဟ် (ယဉ်ကျေးမှုဇုံ) စၟတ်သမ္တီတုဲ ဓမံက်ပ္တိတ်၊ ထိၚ်ဒဝ်၊ စဵုဒၞါ၊ ဒးမၚ်မွဲရောၚ်။ (ဥပမာ-ဗ္ဂော၊ ဒေသရးၜဳဨရာဝတဳ ကေုာံ ဒေသရးတနၚ်သဳ)

(၁၅) ကုအ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်တဴလိက်ပတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳတအ်ဂှ် နဒဒှ်ထိၚ်ဒကတဴ ပရေၚ်အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်ဂှ် ဒးကဵုတဴအခေါၚ်ဗိုက်လတက်ကျိုၚ်ကျဝ် ကယျိုၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးတအ်ရောၚ်။

(၁၆) လိက်ပတ်ပရိယတ္တိဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် သၚ်မန်တအ် နကဵုဘာသာမန် ဒးကဵုအခေါၚ်သွဟ်ရောၚ်။

(၁၇) တၞးလိက်စၟတ်သမ္တီကောန်ဍုၚ်ဂှ် ဒးဓမံက်ထ္ၜးကဵု လက္ချန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ရောၚ်။ (ဥပမာ-အခေါၚ်ဓမံက်ထ္ၜး ပရေၚ်ကော်ခဴယၟုကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ယၟုနာဲဟံသာဂှ် နဒဒှ် နာဲဟံသာ သွက်ဂွံဓမံက်ထ္ၜး၊ (ဦးနိုၚ်ဟံသာ) သာ်ဝွံ ညံၚ်ဟွံဂွံဓမံက်ထ္ၜး အခေါၚ်ဓမံက်ပတိတ် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရေၚ်)

(၁၈) တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် အခေါၚ်ဗၠးၜးမဳဒဳယာ ဒးနွံဗွဲမဍိုက်ပေၚ်ရောၚ်။

(၁၉) ပရေၚ်သၞောတ်ပညာ ကေုာံ သၞောတ်ပရေၚ်ထတ်ယုက် နူဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဒက်ပတန်လဝ်တအ်ဂှ် သ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီတုဲ နဲပညာဒးနွံပၟိက်တအ်ကီု ကေုာံ သြန်ဘဏ္ဍာတအ်ဂှ် ပွမထံက်ပၚ်ကီု၊ ပွမကဵုတဴအခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် အတိုၚ်သၞာဲဒဴကၟိန်ဍုၚ်တအ်ကီု ကေုာံ အခေါၚ်တန်တဴ ဗွဲမဗၠးၜး ဒးနွံရောၚ်။

နိဂီု

မူသ္ဇိုၚ် ကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်လ္တူဂမၠိုၚ်ဝွံ ပရေၚ်တုပ်သၟဟ်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ဒဳမဵုကရေဇြဳ၊ ပရေၚ်အခေါၚ်အရာဇကု ဇကုဖန်ဖက် ကေုာံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ကောန်ဂကူဗၠးအခေါၚ်တုပ်သၟဟ်တအ်တုဲ သွက်ဂွံဒက် ပ္တန်တဴ ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာရောၚ်။ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုသွဟ်မကလိဂွံနၚ် နူပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံချူဓဇက်တဴ သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ်ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် အလုံအိုတ်သီုပံၚ် တောဲတုဲ ဒးပါလုပ်အာရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်အလုံအိုတ်သီု သီုကောန်ဂကူမန်တအ်ဂှ် သ္ၚောဲနူပရေၚ်ဖေက် လက်ိုတ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ပွဳပွူမၞိဟ် မၞုံကဵုပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဂှ် ပရေၚ်ကဏ္ဍမၞိဟ်ဗွဲမဗွဲကဵု ကဏ္ဍကိစ္စဇၞော်မွဲဂှ်ရ မူဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ချူဓဇက်တုဲ မ္ဒးပတိုန်ထ္ၜးကဵုဏာၚ်ရောၚ်။

Download in PDF 

Share.

About Author

Leave a Reply