လိက်စံၚ် မူသ္ဇိုၚ် ကဏ္ဍပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ
ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ
မကလိဂွံနူ ပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန် (အလန်ပထမ)
မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၈၊ ဂိတုမေ ၅ စဵုစိုပ် ဂိတုမေ ရ
ဋ္ဌာန – ဍုၚ်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်
ပရူပရာပါလုပ် ပ္ဍဲလိက်စံၚ်ဂမၠိုၚ်
• နိဒါန်
• မူဝါဒ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ
ဆေၚ်စပ်ကဵုသၞောတ်ဖေတ်ဒရာဂမၠိုၚ်
• မူဒးသ္ပသဇိုၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသန္တရ
• နိဂီု
လိက်စံၚ် ကဏ္ဍပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ
မက္လိဂွံနူ ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန် (အလန်ပထမ)
နိဒါန်
ကြဴနူကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကလိဂွံပရေၚ်ဗၠးၜး ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၄၈ ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ သွက်ကလိဂွံအခေါၚ် တုပ်သၟဟ် ကေုာံ ကမ်ကုသိုလ်ဇကု ဇကုဂွံဖန်ဖက်ကေတ်မာန်ဂှ် နကဵုနဲကဲဂၠံၚ်တရဴနာနာသာ် ရုန်ဂစာန်ဓမံက်ကၠုၚ် မံၚ်ရုပ်ရဴ ဗွဲမဗိုန်ဇၟအ်ရ။ ပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝွံ သွက်ဂွံသောၚ်ကလး နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မာန် ရုန်ဂစာန် ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရတ် ၂၀၁၈၊ ဂိတု ဖေဖဝါရဳ (၁၃) ဂှ် ထ္ပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲ “လိက်ကသုက်တၚ်တုပ် စိုပ်ဒေါံပန်ပှော်အလုံမွဲဍုၚ်” ရ။ လိက်စံၚ်ဝွံပ္ဍဲကဵု “ပေါဲကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလအ်ကၟိန်ဍုၚ်” (ပေါဲကောံဓရီုပေန်လုၚ် – ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ) မရနုက်ကဵုပိဝါ နူကၟိန်ဍုၚ်အာက္ဍိုပ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်မံၚ်တအ်ဂှ်ပါလုပ်တုဲသွက်ဂွံသဳကၠဳမာန် အဃော ပလေဝ်ပလေတ်မံၚ် “ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူမန်” ဒှ်လိက်စံၚ်ပတိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳလဝ် ပရူမူသ္ဇိုၚ် မူဝါဒ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ၊ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသန္တရ သၞောတ်ဖေတ်ဒရာကောန်ဂကူမန်တအ်ရောၚ်။
တၚ်ပတဝ်က္ဍိုပ်
ပ္ဍဲအရာသိုၚ်ခၞံတဴ သၞောတ်ဖေတ်ဒရာမဍာံစၟတ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်အိုတ်သီုဂှ် ပွဳဗွိုၚ်ၜိုဟ်သြိုဟ်မွဲ ညံၚ်ဂွံမံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်မာန်။
တၚ်ရန်တၟံ
(၁) သွက်ဂွံဖျေံ မူဝါဒ/သ္ဇိုၚ်မူ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဆေၚ်စပ်ကဵု သၞောတ်ဖေတ်ဒရာမာန်။
(၂) သွက်ဂွံဖျေံ သ္ဇိုၚ်မူဝါဒ ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်စဳမာန်ခါန်ကောပ်ကာဲ (ခါန်ကၞက်) ပရေၚ်အခေါန်ၚာၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာမာန်။
(၃) သွက်ဂွံဖျေံတဴ မူဝါဒ ဒးသ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသန္တရမာန်။
၁။ မူဝါဒဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ပ္ဍဲသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ သၞောတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်
(က) ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ဒးဒ္ဂေတ်လ္ၚတ် သၞောတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဗွဝ်ဖျာရောၚ်။
(ခ) ပ္ဍဲအရာချူဓဇက်တဴ နဲဥပဒေ၊ သၞောဝ်ဥပဒေ၊ မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၞောတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဗွဝ်ဖျာဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ်ပံၚ်တောဲပ္ညဳပ္ညပ် တုဲ ဒးချူဓဇက်ရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲအရာ အလဵုအသဳတွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ် ချူဓဇက်တဴ မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တွဵုရးတအ်ဂှ် ဒးဗဗွဲ ဗက်ကဵု မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ရောၚ်။
(ဃ) မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ဒးဒှ်မူဝါဒ ကဵုက္ဍိုပ်ကဵုပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ရိုက်ကၞက်မၞိဟ် ကေုာံ ပရေၚ်ဖန်ဗဒှ် အခေါၚ်အရာ ကမၠောန်ပိုန်ဒြပ်တအ်တုဲ ဒးဒှ်မူဝါဒသၠုၚ်ပတိုန်ကဵု သြန်လုပ်မၞိဟ်မွဲမွဲ ကေုာံ ဘဝသ္ၚိကၟိန်ညးတအ်ရောၚ်။
(ၚ) ပ္ဍဲအရာချူဓဇက်တဴ မူဝါဒ ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ တွဵုရးတအ်ဂှ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ပ်ကဆံၚ် အခေါၚ်ညးဗြဴဂွံပါလုပ်ချူဓဇက်ကီု ကေုာံ ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ညးဗြဴတအ်ပါလုပ်ရောၚ်။
(စ) ပ္ဍဲအရာချူဓဇက်တဴ မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဆေၚ်စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဆေၚ်စပ် ကဵုတွဵုရးတအ်ဂှ် အခေါၚ်အရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ သွက်ဂွံဓမံက်ပတိုန် သၞောတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဗွဝ် ဖျာတအ်ဂှ် ဒးရနုက်ဗပေၚ်ကဵု စမြိုၚ်ဍေံဒးနွံပၟိက်တအ်ဂှ်ရောၚ်။
(ဆ) ပ္ဍဲအရာချူဓဇက်တဴ မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တွဵုရးတအ်ဂှ် သ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵု ဗၞိက်တိတ်နူဒေသတအ်တုဲ ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၞောတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဗွဖျာ မၞုံကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ရောၚ်။
၂။ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် နူအပ္ဍဲဍုၚ်/ ဍုၚ်သၟာၚ်
(က) ကမၠောန်ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် နူဍုၚ်သၟာၚ် ကေုာံ ကဏ္ဍပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အိုတ်သီု တအ်ဂှ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵုသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ အကြာအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရး တအ်ဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ဒတုဲဖဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ။ သဳကၠဳပ္ညဳပ္ညပ်ညးသၟအ်တုဲ ဒးချူ ဓဇက် ဓမံက်ရုပ်ရဴ မူဝါဒဂမၠိုၚ်ရောၚ်။
(ခ) ကမၠောန်ဆေၚ်စပ်ကဵု ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် နူအပ္ဍဲဍုၚ်/ဍုၚ်သၟာၚ်၊ ကဏ္ဍပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အိုတ်သီုတအ်ဂှ် သဳကၠဳပ္ညဳပ္ညပ်ကဵု အလဵုအသဳတွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ်တုဲ ပတဝ်က္ဍိုပ် (သ္ပဇၞောဝ်မတ်) ကဵုပရေၚ်ဒတုဲဖဵု ညးကွာန်တအ်တုဲ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲပရေၚ်ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်နူအပ္ဍဲဍုၚ် ကေုာံ ဍုၚ်သၟာၚ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာဖျေံတဴမူဝါဒ မၞုံကဵု ပရေၚ်ကၠးဖ္ဍး ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ကေတ်လျိုၚ်တအ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳ တွဵုရးတအ် ပံၚ်တောဲတုဲ ဒးချူဓဇက်ရောၚ်။
(ဃ) ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် နူအပ္ဍဲဍုၚ်/ဍုၚ်သၟာၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်အလဵုအသဳတွဵုရး မဆေၚ်စပ်တအ်ဂွံနွံ ကဵုအခေါၚ်အရာ ပ္ဍဲစဳမာန်ကောပ်ကာဲမာန် ဒးဖျေံစွံပ္တန်မူဝါဒရောၚ်။
(ၚ) ပ္ဍဲအပ္ဍဲတွဵုရးဇြဟတ်ဓာတ်လလဳ နွံပၟိက်မံၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံ ဗွဲမရုံဂပ်ကီု၊ သွက်ပရေၚ် ဖောအ်ဗြေဝ်ဍာ်ဇမၠိၚ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ် ဖျေံမူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။
(စ) ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴကိုန်စဳဇန် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ် သွက်ဂွံစဵုဒၞါ ပရေၚ်အုပ်ဓလီုကေမ်္ၚာပ်လဝ်ကီု၊ သွက်ဂွံစဵုဒၞါပရေၚ်အခိုၚ်ကၞာယေန်သၞောၚ် ညးဒေသကောန် ဍုၚ်အရေၚ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ သွက်ဂွံသ္ပအဲပရဲ ဒ္ဂေတ်ဗက် အခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်၊ ညးဗျုဗျု၊ ညးအဝဲဟွံ ခံၚ် ကေုာံ ညးဗြဴတအ်ကီု ပရေၚ်ကၠးဖ္ဍးတအ်ဂှ် ဒးလဴလၟိၚ်ကဵု အကြာညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဗွဲမဂတာပ် အခိၚ်ရောၚ်။
(ဆ) သွက်ဂွံစဵုဒၞါ ဖဵုဇီုကပိုက် (ဖဵုပရေံပရေံ) က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ဟိုတ်နူဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တအ်ကီု ကေုာံ ပ္ဍဲကိစ္စ ကလေၚ်ဒက်ပတန်လွဳပရောတအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ပါလုပ်ရောၚ်။
(ဇ) သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်လွဳပရာ ပရေၚ်လလေၚ် သၞောတ်သ္ၚိဋ္ဌာန် ကေုာံ ပရေၚ်ဒးဇီုကပိုက် ဖဵုပရေံပ္ဍဲဘဝ မၞိဟ်တအ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ဟိုတ်နူၜံက်ခါဲသုၚ်စောဲတဴ သယံဇာတသဘာဝတအ်ကီု ကေုာံ သွက်ဂွံရေၚ် တၠုၚ် ပရေၚ်ကမၠောန်လလေၚ်ဒက်ပတန်တအ်ဂှ် ခုတ်ပတန်တဴ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဗွဝ်ကၠေံမွဲမွဲ နူအခေါန် ၚာၚ် ကလိဂွံကၠုၚ်နူကမၠောန်တအ်ဂှ် ခုတ်စွံတဴ သြန်ဗွဝ်ဗွဲသက်သက်တၞဟ်ခြာမွဲဂှ် နူအလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးပတန်သၞောဝ်သၞောတ်တုဲဒးဓမံက်တဴရုပ်ရဴရောၚ်။
(ဇျှ) အလဵုအသဳတွဵုရးဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မၞုံပ္ဍဲတွဵုရးအလုံအိုတ်သီုတအ်ဂှ်ဒးချူ ဓဇက်တဴမူဝါဒ အခေါၚ်ဒက်ပတန် ကုမ္ပဏီသမဝါယမ (ကမ္ပဏီပိုၚ်ပြဳညးဂမၠိုၚ်) ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တအ်မပါလုပ် ကေုာံ အခေါၚ်ကၠောန်ပတုဲတအ်ဂှ် မူဝါဒဒုၚ်လျိုၚ်နွံတအ်ဂှ် ဒးချူဓဇက်ကဵုရောၚ်။
၃။ ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပါ်ပရေအ်အခေါန်ၚာၚ်
(က) ပ္ဍဲအရာကံက်တဴအခေါန်ၚာၚ်တအ်ဂှ်အကြာအလဵုသဳကၟိန်ဍုၚ်ကဵု အလဵုအသဳတွဵုရးတအ်ဂှ် သ္ဒးခုတ် စၟတ်သမ္တီတဴ အဝဵုအခေါၚ်ကၠောန်တအ်ဂှ် ဗွဲမချိုၚ်ပၠိုတ်ရောၚ်။
(ခ) သၞောတ်အခေါန်ၚာၚ်ဂှ် ဒဒှ်သၞောတ် ဟွံဒှ်ပရေၚ်ဇီုကပိုက် (ခ္ဍိုက်ခရိုက်) ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ကံက်ခေါၚ်ၚာၚ်တအ်ဂှ် ဒးနွံကဵုပရေၚ်ကၠးဖ္ဍးရောၚ်။
၄။ ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ကေုာံ ပရေၚ်လှုဲသြန်
(က) ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ဗွဲမညဳသၟဟ်ကဵု သၞောတ်အစာံအလုံမွဲဂၠးတိ ဒးနွံကဵု ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်တုဲ သၞောတ်ပရေၚ်လှုဲသြန် ဗွဲမဗိုန်ဇၟံမွဲ ဒးနွံကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ရောၚ်။
(ခ) ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ကေုာံ ပရေၚ်စဳမာန်ကောပ်ကာဲလှုဲသြန်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ဖျေံမူဝါဒဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်မ္ဂး သွက်ဂွံသ္ပစၞးကဵုတွဵုရးတအ်မာန်ဂှ် ဒးဒက်တဴဂကောံပံၚ်တောဲစဳမာန် ကောပ်ကာဲ ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ကေုာံ ဆေၚ်စပ်ကဵုလှုဲသြန်တအ်ရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲအကြာတွဵုရး မဒှ်ဂကောံဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေတ်ဒရာဂှ် ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ကေုာံ ပရေၚ်လှုဲသြန်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံပါ် ပရအ်တုဲ သုၚ်စောဲကီု၊ သွက်ဂွံစဳမာန်ကောပ်ကာဲကီု ကေုာံ နကဵု ကဵုညးစၞးညးတၠပညာ စိစောန်ဂမၠိုၚ် ဗလးနၚ် နူတွဵုရးဂကောံပါလုပ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်တအ် လၟိဟ်မၞိဟ်လၟိဟ်မတုပ်တအ်ဂှ် ဒးပံက်ဒက်ပတန်တဴ ဂကောံပံၚ်တောဲ ပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ကေုာံ ပရေၚ်လှုဲသြန်တအ်ရောၚ်။
(ဃ) ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ တွဵုရးတအ်ဂှ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵုသၞောတ် ကေုာံ အစာံတိုက်ဘဏ္ဍာဂၠးတိတအ်ဂှ် အခေါန်ပတန်တိုက်ဘဏ္ဍာ ကေုာံ အခေါန်စဳမာန် ဒးနွံရောၚ်။
(ၚ) စရၚ်လှုဲဂွံ၊ သုၚ်စောဲ၊ ချိၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဘဏ္ဍာဂှ် ဗွဲမကၠးဖ္ဍး၊ ဗွဲမနွံကဵုကေတ်လျိုၚ်၊ ဒုၚ်လျိုၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂွံတဳညာတ် ဒးပတိက်ပရိုၚ် ဒးသောၚ်ကလးလလောၚ် တြးကဵုရောၚ်။
(စ) လှုဲသြန်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအကာဲအရာလဵုဒှ်ဒှ် ဒဒှ်လှုဲသြန်ဟွံလုပ်သၞောဝ်ဂှ် ဇိုတ်ပလီု၊ ပတိတ်လ လောၚ် ဟွံဂွံရောၚ်။
(ဆ) နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ တိုက်ဘဏ္ဍာဗဟဵုတအ်ဂှ် သွက်ပရေၚ်သြန်ရောအ် (ၚွေကြေးဖောၚ်း ပွမှု) ညံၚ်ဟွံဂွံမွဲဂှ် မူဝါဒချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တအ်ဖျေံတုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
ကိုန်အစဳဇန်ကောန်ဂကူဂမၠိုၚ်
(က) ကိုန်အစဳန်ဇန် ကဆံၚ်ကောန်ဂကူတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုတွဵုရးတအ်ဂှ်ပံၚ် တောဲတုဲ ဖျေံပ္တန်မူဝါဒ ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်တုဲ နူတွဵုရးနာနာဆေၚ်စပ်တအ် ဒးစဳမာန်ကောပ်ကာဲ၊ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴအိုတ်ရောၚ်။
(ခ) ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ ကိုန်အစဳဇန်ကောန်ဂကူဂှ် ဒးကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ် ညးဒေသတအ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ ကိုန်အစဳဇန်ပရၚ်ကောန်ဂကူ မဆေၚ်စပ်ကဵု ပတိတ်သုၚ်စောဲသယံဇာတ တအ်ဂှ် ဒးသ္ပဇၞောဝ်မတ်ကဵု (ဒးပတဝ်က္ဍိုပ်) ကဵု ပရေၚ်ဒတုဲဖဵုဍာ်ဇမၠိၚ်တုဲ ဒးချူဓဇက်မူ ဝါဒတအ်ရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ ကိုန်အစဳဇန်ကောန်ဂကူ ကေုာံ ကိုန်အစဳဇန်ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တအ်ဂှ် ဗွဲမညဳကဵု သၞောဝ်သၞောတ်ဂၠးတိ ပွမစၟဳစၟတ်ပရေၚ်ဇီုက်ပိုက်ကဵု ပွဳပွူသဘာဝနွံ/ ဟွံမွဲ (EIA)၊ ပွမစၟဳ စၟတ်ပရေၚ်ဇီုကပိုက် ပ္ဍဲဘဝပရေၚ်မၞိဟ် (ဘဝမှာဇန်) တအ်နွံ/ဟွံမွဲ (SIA)၊ ပွမစၟဳစၟတ်တဴပရေၚ်ဇီို ကပိုက် ပရေၚ်ထတ်ယုက်နွံ/ဟွံမွဲ (HIA)၊ ပွမစၟဳစၟတ်ဇီိုကပိုက် ပ္ဍဲလတူအခေါၚ်အရာမၞိဟ် နွံ/ဟွံမွဲ (HRIA)၊ ဒးကၠောန်ပတုဲတဴ အတိုၚ်စေဝ်ပၞောန် ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲလတူ ဘဝမၞိဟ်တအ် (CSR, FLEGT, FPIC) တအ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကမၠောန်စၟဳစၟတ်တဴပရေၚ်ဖဵုမဇီုကပိုက် နာနာတအ်ဝွံ နကဵုဂကောံစၟဳစၟတ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵုတၠပညာစဳကၠးစိစောန်တဴဗွဲဗၠးၜးတၞဟ်ခြာတုဲ နူဂကောံဂှ် ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴတအ်ရောၚ်။
(ဃ) ပ္ဍဲအရာဓမံက်တဴရုပ်ရဴ ကိုန်အစဳဇန်ကောန်ဂကူတအ်ဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသတအ်ဂှ် ပရေၚ် ဖောဝ်ဗြေဝ်ရိုဟ်ကၞက်မၞိဟ် ကေုာံ ကိုန်အစဳဇန်ဖန်ဗဒှ်ကဵု အခေါၚ်အရာကမၠောန်တအ်ဂှ် ကဵုက္ဍိုပ် တုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
၆။ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်
(က) ဗၞိက်တိတ်နူဒေသတအ်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ပတိတ် ဗၞိက်တၟုဲ (ကုန်ချော) ကေုာံ သွက်ဂွံပတိတ်ဗၞိက် မၞုံၚုက်မးသၠုၚ်သၠုၚ်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး ဒးဖျေံကဵုမူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
(ခ) ပ္ဍဲအရာဓမံက်တဴရုပ်ရဴ ကမၠောန်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန် ဆေၚ်စပ်ကဵုကူရာဗၞိက် ပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳတွဵုရးတအ် အခေါၚ်စဳမာန်ခါန်ကၞက် ကောပ်ကာဲ ဗွဲမဗၠးၜး ဒးနွံရောၚ်။
(ဂ) ဗဒိုပ်ကူသာန်သွံရာန်ဗၞိက် ပ္ဍဲပယျဵုတအ်ကီု၊ အခေါၚ်သွက်ဂွံပံက်ဒေသကူသာန်ဗၞိက်ကီုဂှ် နူအလဵု အသဳတွဵုရး ညးမဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် ဒးချူဓဇက်ဖျေံမူဝါဒရောၚ်။
(ဃ) ပ္ဍဲကမၠောန်သွံရာန်ဗၞိက် ဆေၚ်စပ်ကဵု ဗၞိက်ပလံၚ်၊ ဗၞိက်ပၠောပ် ကေုာံ ဍုၚ်သၟာၚ်တအ်ဂှ် မူဝါဒစၟဳစၟတ် တဴ သၟောတ်အစာံဗၞိက်ပလံၚ်၊ ဗၞိက်ပၠောပ် ကေုာံ သၞောဝ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ချူဓဇက်တုဲ ဒးဓမံက်တဴရုပ်ရဴဂမၠိုၚ်။
(ၚ) ဗၞိက်ပလံၚ်ဍုၚ်သၟာၚ် သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်ကီု၊ ဍာ်ဒကေဝ်ဗၞိက်ပလံၚ်တအ် ဂွံသၠုၚ်ဂွံခို်ဟ်ကီု၊ သွက်ဂွံ ပတိတ်ဗၞိက် မၞုံၚုဟ်မးသၠုၚ်တအ်ကီု၊ ပရေၚ်ဖအောန်ဖျေံ ဗၞိက်ပၠောပ်တအ်ကီု ကေုာံ သွက်ဗွဝ်ဖျာ ဂွံသၠဲလးကၠုၚ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ချူဓဇက်မူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်တဴ ရုပ်ရဴရောၚ်။
(စ) ပ္ဍဲအရာထပက်တဴလိက်ကသုက် ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန် ပ္ဍဲအပ္ဍဲဍုၚ်၊ မ္ၚးဍုၚ်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရးဂှ် ပတဝ်က္ဍိုပ်ကဵု ပရေၚ်ဒတုဲဖဵုညးဒေသတအ်တုဲ ဒးကၠောန်ပတုဲကဵုရောၚ်။
(ဆ) ပ္ဍဲအရာကူသာန်သွံရာန်တဴ ဗၞိက်လုပ်သၞောဝ်ဗဗွဲဓရ်တအ်ဂှ် ဗွဲမဗၠးၜးအခေါၚ်ကူသာန်သွံရာန် ဒးနွံတဴရောၚ်။
(ဇ) နူအလဵုအသဳတွဵုရးဂှ် ဒးဒက်ပတန်ကဵု ဒေသကွတ်စက်၊ ဒေသကူသာန်သွံရာဗၞိက် ပ္ဍဲတွဵုရး မဆေၚ်စပ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၞောတ်ဗွဝ်ဖျာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ်တုဲ ပရေၚ်ကၠးဖ္ဍး၊ ပရေၚ်ကေတ်တာလျိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်တအ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံဂှ် ဒးချူဓဇက်တဴမူဝါဒရောၚ်။
၇။ ပရေၚ်ရိုဟ်ကၞက်ဖောအ်ဗြေဝ် ဆေၚ်စပ်ကဵု နဲပညာ
(က) အခေါၚ်ဖန်ဗဒှ်၊ အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳ၊ အခေါၚ်ပတိသွံတြး ကေုာံ အခေါၚ်မၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ယေန်အခိုက်ကၞာ၊ အနုသုခုမညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရးဝွံ ဥပဒေ ကေုာံ နဲဥပဒေတအ်ဂှ် ချူဓဇက်တုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
(ခ) အလဵုအသဳတွဵုရး မဆေၚ်စပ်တအ် သွက်ဗၞိက်တိတ်နူဒေသ မဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တအ်ဂွံ ဖောအ်ဗြေဝ်ဂှ် ပ္ဍဲကဏ္ဍကမၠောန်သ္ပသုတေသန ကေုာံ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် ဒးစွံသြန်ဗွဝ်ဗွဲတၞဟ်ခြာ တုဲ ဒးချူဓဇက်မူဝါဒရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲပရေၚ်ကိစ္စဖောအ်ဗြေဝ် ရိုဟ်ကၞက်မၞိဟ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဒတုဲဖဵုကောန်ဂကူတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး ချူဓဇက်သၞောဝ်ဥပဒေတုဲ ကေတ်တာလျိုၚ် ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
(ဃ) သွက်သ္ဂောံကလိဂွံနဲ ပညာဂတာပ်ခေတ်နူဍုၚ်ဂၠးတိ (ဍုၚ်နာနာတအ်ကီု)၊ သွက်ဂွံကော်ဘိက်တၠ ပညာမစိစောန်တအ်ကီု၊ သွက်ဂွံပလံၚ်ဗစိုပ်ဍုၚ်သၟာၚ် သွက်ဂွံအာကတ်ပညာတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳမဆေၚ်စပ်တအ် ချူဓဇက်မူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
(ၚ) ပရေၚ် ရုပ်ဒမျိုၚ်၊ ဇာတ်ဂဳတ၊ အနုသုခုမ၊ ပရေၚ်လဟိၚ်စိုတ်၊ ပရေၚ်ပတိုန်ထ္ၜး တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ပရေၚ် ပတိုန်ထ္ၜး ရုပ်ဒမျိုၚ်၊ ကမၠောန်မဆေၚ်စပ်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် နူတွဵုရးမဆေၚ်စပ် တအ်ဂှ် နဒဒှ်ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဇြဟတ် သွက်ဂွံရီုဗၚ်မာန်ဒးချူဓဇက်မူဝါဒ ရောၚ်။
(စ) သွက်ဂွံပံက်တဴဘာကဝ်လိက် ဍေံမဆက်စၠောံ ကုတက္ကသိုလ်ဍုၚ်သၟာၚ်လတူဂၠးတိ ကေုာံ သွက်ရိုဟ်ကၞက်မၞိဟ် ဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဂှ် သွက်ဂွံပံက်တဴ တန်ဗ္တောန်ဂယျိုၚ်လမျီုတအ်မာန် နူအလဵုအသဳတွဵုရးဖျေံမူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴ ဒးကၠောန်ပတုဲအာရောၚ်။
ပရေၚ်တဵုပလုမ်/ ပရေၚ်လွဳခ္ဍတ်
(က) အလဵုအသဳတွဵုရး မဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် မူဝါဒပရေၚ်တဵုပလုမ်၊ ပရေၚ်လွဳခ္ဍတ် ဗွဲကိတ်ညဳကဵုတွဵုရး ဇကုတအ်ဂှ် ချူဓဇက်မူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။
(ခ) ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်တဵုလွဳတုဲ သၞောတ်ပရေၚ်တဵုလွဳ နကဵုကွတ်စက် မဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ဂှ်ဒးဓ မံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။
(ဂ) အခေါၚ်တဵုလွဳဗွဲမဗၠးၜး သွက်ညးတဵုလွဳတအ်ကီု သွက်ဂွံဖန်ဗဒှ်ဗၞိတ်တိတ်တအ် နဲပညာကဆံၚ် သၠုၚ်နကဵုဗွဝ်ဖျာမဗိုန်ဇၟံကီု ပရေၚ်ထံက်ပၚ်သြန်၊ ပရေၚ်ဖအောန်ဖျေံ ပွသုၚ်စောဲဝါဲဓာတ်တအ်ကီု မူဝါဒ ပရေၚ်ပၠောပ်အဇာ (ပၠောပ်စၞး) ဝါဲသဘာဝတအ်တုဲ ပရေၚ်သုၚ်စောဲတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳ တွဵုရးတအ် ချူဓဇက်သၞောဝ်တုဲ ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
(ဃ) မဗဳဇ ကိတ်ညဳကဵုဒေသဇကု ကေုာံ ခၞေဝ်ကေဝ်တအ်ဂှ် ဗွဲမဗၠးၜး အခေါၚ်ရုဲစှ်တဵုပလုမ် ထိၚ်ဒဝ်ကီု၊ မဗဳဇဒေ ကေုာံ မဗဳဇရိုဟ်ကၞက်တၞံတအ်ဂှ် ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်သၠုၚ်ပတိုန်ကီု ကေုာံ အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳတမ်မူ လတအ် သွက်သ္ဂောံကလိဂွံကီုဂှ် မူဝါဒဂမၠိုၚ်ဝွံ နူအလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးချူဓဇက်တုဲ ဒးဓမံက် ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
(ၚ) နူကမ္ပဏဳပူဂဵု (ဝါ) ကမ္ပဏဳဍုၚ်သၟာၚ်တအ် ကမၠောန်တဵုပလုမ် သွက်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီု ကေုာံ ကမၠောန်ဍာ် (ကမၠောန်တမ္ၚာ)တအ် ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴဂှ် တိဝါ။ တိဂူ မဆေၚ်စပ်ကဵု ညးဒေသတအ်ကီု၊ ဍာ် ကေုာံ ကပေါတ်တိတ်နူဍာ်တအ် ဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ်တုဲ မူဝါဒ ဒးကဵုပရေၚ်စဵု ဒၞါတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ချူဓဇက်တုဲ ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
(စ) ပ္ဍဲကမၠောန်သ္ပသုတေသန ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်တဵုပလုမ် ကေုာံ ပရေၚ်လွဳခ္ဍတ်ကီု ကေုာံ သွက်ဂွံ ရေၚ်တၠုၚ် ထၟံက်တဴရုပ်ရဴ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်တအ် ဗွဲဟွံပိုတ်သ္ကုတ်တအ်ဂှ် မ္ဒးချူဓဇက်တဴ မူဝါဒတအ်ရောၚ်။
(ဆ) ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် SME (ကမၠောန်တဲဍောတ်၊ တဲဒေါဝ်တအ်) နူအပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဍုၚ် (ဍုၚ်သၟာၚ်) တအ်ဂှ် သြန်ဂၠေံ သၞာံမသ္ၚောဲ၊ သၞာံမလအ်တအ်ဂှ် နကဵုအိတ်သြန်အောန်အောန် သွက်ဂွံဂၠေံ ကေတ်မာန်ဂှ် ဒးဖျေံကဵုမူဝါဒတအ်ရောၚ်။
(ဇ) နဒဒှ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဒေသ (နကဵုပူဂဵု) ညးမတဵုပလုမ်တဴ ၜိုတ်မာန်ကဵုမာန်ကီု ကေုာံ သွက်ညးမလွဳ ခ္ဍတ်မဗဳဇတအ်ဂှ် နဲပညာဒးနွံပၟိက် (ဍေံဒးနွံပၟိက်) ကဵု ပရေၚ်ထံက်ပၚ်တအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳ တွဵုရးမဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် ချူဓဇက်မူဝါဒဂမၠိုၚ်တုဲ ဓမံက်ရုပ်ရဴဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
၉။ ပွဳပွူသဘာဝ
(က) ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တအ်ဂှ် မူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အရံၚ်သာ်တ္ၚေက် (အစိမ်းရောၚ်စီးပွားရေး မူဝါဒ) ဂှ် ဒးသ္ပအဓိကတုဲ ဒးဒ္ဂေတ်ဗက် သ္ဇိုၚ်ဍေံရောၚ်။
(ခ) ပ္ဍဲပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တအ်ဂှ် သီုဟွံကဵုဇီုကပိုက် ပရေၚ်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ပရေၚ်ကိစ္စမၞိဟ် တအ်တုဲ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ် ပ္ဍဲလ္တူမူဝါဒပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍာ်ဇမၠိၚ် မဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်ရောၚ်။ ယဝ်ခါရ ဟိုတ်နူ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တအ်တုဲ ပရေၚ်ဇီုကပိုက် ဖဵုပရေံပရေံတအ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂးသွက်ဂွံ ကလေၚ်ပရေကၠေံပၠန်ဂှ် (သွက်ဂွံလွဳပရာ) ပရေၚ်ကမၠောန်ဒးစဳမာန်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး တအ် ဒးပၠောပ်စုတ်တုဲ ဒးသ္ပကဵုဒတန်ရောၚ်။
(ဂ) သၞောတ်ဂေဟ ကေုာံ သတ်တိရစ္ဆာန် (သတ်ဂြိုပ်အရိုၚ်) တအ် ညံၚ်ဟွံမွဲကဵုပွဇီုကပိုက်ဂှ် နူအလဵု အသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးဖျေံကဵုမူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
၁၀။ ပရေၚ်ပတိတ်သုၚ်စောဲ သယံဇာတဂမၠိုၚ်
(က) ပ္ဍဲပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ဒဒှ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တအ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပတိတ်သုၚ်စောဲသယံ ဇာတတုဲ နူတွဵုရးမဆေၚ်စပ်ဂမၠိုၚ်တအ် ပရေၚ်အခေါၚ်အရာစဳမာန်ကောပ်ကာဲ ပေၚ်ၚ်ဒးနွံရောၚ်။
(ခ) ဂြိုပ် ကေုာံ ကပေါတ်မတိတ်နူဂြိုပ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် နဒဒှ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ပတိတ်သုၚ်စောဲတအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳဆေၚ်စပ်တအ် ဗွဲမဗၠးထ္ၜး အခေါၚ်စဳမာန်အခေါၚ် ပတိတ်သုၚ်စောဲ ဒးနွံပေၚ်ၚ်ရောၚ်။
မူ (သၞောဝ်) ဒးသ္ပသ္ဇိုၚ် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသန္တရ
၁။ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသန္တရ
(က) မူဝါဒ ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသန္တရတွဵုရးတအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳနာနာတအ် ချူဓဇက်သ္ပဒတန်တုဲ နူကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဂှ် ပံၚ်တောဲတုဲ ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
(ခ) ပရေၚ်ကမၠောန်ဟိုဝ်တေဝ် ကေုာံ ကမၠောန်အာတရဴ၊ ကမၠောန်ပြေလၟောၚ်ဂမၠိုၚ်၊ ကမၠောန်ရေၚ် တၠုၚ်ကဵုဂမၠိုၚ်၊ ကမၠောန်တမ္ၚာဂမၠိုၚ်၊ သၞေဟ်သြၚ် ဖျေံပတိုန်ဗၞိက်ဂမၠိုၚ်၊ ဗၞိတ်တိတ်နူဒေသဂမၠိုၚ်၊ ကမၠောန်ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ဂမၠိုၚ်၊ ကမၠောန်ပရေၚ်သိုၚ်ခၞံဂမၠိုၚ်၊ ကမၠောန်ပတိတ်တၟံဂမၠိုၚ်၊ ကမၠောန် ကိုန်စဳဇန်ဂမၠိုၚ် မပ္တံသာ်ဝွံ ပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ် နူတွဵုရးမဆေၚ်စပ်ဂမၠိုၚ်တအ် အခေါၚ်စဳမာန်ကောပ်ကာဲ ဗၠးဗၠးၜးၜး ဒးဂွံရောၚ်။
(ဂ) ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကမၠောန် ဂကူကမၠောန်ဍောတ်၊ ကမၠောန်တဲလဒေါဝ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာဖောအ်ဗြေဝ်တဴ တက် ဒးဒှ်ပရေၚ်ကဵုက္ဍိုပ်တုဲ ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံမံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး သ္ဒးဖျေံကဵု မူဝါဒဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်တုဲ ဒးဓမံက်ကဵုရုပ်ရဴရောၚ်။
(ဃ) အလဵုအသဳတွဵုရးဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် သ္ဒးဖန်ဗဒှ် ကဵုအခေါၚ်အရာ ကမၠောန်သၟးဟွံက ရိုက်ကၞက်ဇြဟတ်ကမၠောန် ကဆံၚ်မၞိဟ်သ္ဇိုၚ်တအ် ညံၚ်ဂွံဒှ်သုၚ်စောဲဗွဲမဍိုက် ပေၚ်မာန်ဂှ် ဒးစဳဇန်ကဵုရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာစဳဇန်ကဵုသာ်ဝွံဂှ် ညံၚ်ဟွံကဵုဇီုကပိုက် ပရေၚ်ကမၠောန်ဗပေၚ် ဗုၚ်ဂၞဴ ညးဒေသတအ်ကီု ကေုာံ ဒးဒှ်ဒတုဲဖဵုဖောအ်ဗြေဝ် ပရေၚ်ဍာ်ဇမၠိၚ်ဒးသ္ပကဵရောၚ်။
(ၚ) ပရေၚ်ပရူပရာ ကမၠောန်ပိုန်ဒြပ် တဲဍောတ်၊ တဲလ္ဒောဝ်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး ညံၚ်ညးဒေသ တအ်ဂွံတီ ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ် ဗွဲမကၠးဖ္ဍး ဒးဖျေံပတိတ်လလောၚ်ကဵုရောၚ်။
(စ) နူအလဵုအသဳတွဵုရးဂှ် ပရေၚ်ဗတိုက်သရိုဟ် ဒိုခ်ဝါတ်၊ ပရေၚ်မသက္ကုကမၠောန် (ကမၠောန်ဟွံမွဲ) ကေုာံ ပရေၚ်ဖအောန်ဖျေံတအ်ဂှ် ချူဓဇက်ဖျေံမူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
(ဆ) မူဝါဒ အာကၠောန်ကမၠောန်ဍုၚ်သၟာၚ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး ချူဓဇက်ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴ ရောၚ်။
(ဇ) ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒးဓမံက်ပတိတ်ကဵု မူဝါဒရောၚ်။
(ဇျှ) ဗွဲမဗွဲကဵုကောန်ဂကူတအ်ဂှ် အခေါၚ်ဒက်ပတန် ဂကောံကမၠောန်ပိုန်ဒြပ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ကေုာံ သွက်ဂွံတန်တဴဗွဲဍာ်ဇမၠိၚ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး ပရေၚ်ရီုဗၚ်မနွံပၟိက်တအ်ဂှ် မ္ဒးထံက်ပၚ်သၚ် ရိုဟ်ကဵုရောၚ်။
၂။ ကမၠောန်အာတဴ
(က) ပရၚ်ကမၠောန်အာတရဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတွဵုရး မဆေၚ်စပ်ကဵု ကမၠောန်ပရေၚ်အာတရဴ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ဗဗဵုမတ်ပ ရေၚ်ကျေဝ် (အလှအပများ) ပွဳပွူသဘာဝတအ်ကီု၊ ကမၠောန်အာတရဴဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ ကမၠောန်အာတရဴ ဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ပယျဵုဍုၚ် ကေုာံ တွဵုရးတအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ချူဓဇက်မူဝါဒတုဲ ဒးဓမံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
(ခ) ပ္ဍဲကမၠောန်အာတရဴ ပ္ဍဲတွဵုရးဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဂၠံၚ်ဒဒန်ဒးသုၚ်စောဲဂမၠိုၚ်တအ်ကီု၊ ယာန်ကွဳစက်ဂမၠိုၚ်ကီု ပ္ဍဲအရာသုၚ်စောဲတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံပြေပြံၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံကလိတ်ကလောတ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး စမြိုၚ်ဒးနွံပၟိက်သ္ဇိုၚ်တအ် ဒးရနုက်ဗပေၚ်ကဵုရောၚ်။
(ဂ) ပ္ဍဲကမၠောန်ကိစ္စ ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်အာတရဴပ္ဍဲတွဵုရးတအ်ဂှ် အာဲကၟာဲကပေါက်တြေံတြဟ်ဒုၚ်သ္ဇိုၚ် ကဵု ရိုဟ်ကၞဟ်သဘာဝတအ်ကီု၊ စမြိုၚ်သာသနိက ကေုာံ ပရေၚ်ဘာသာတအ်ကီု၊ ဂိုဟ်ထီု သဘာဝဂမၠိုၚ်တအ်ကီု၊ သြၚ်ဗတဳၜဳကေုာံ ဒၞါဲဒေသ လုပ်ကဵုဝၚ်တအ်ကီုဂှ် စဳဇန်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဖျုန်ဗွဲ တၟေၚ်တုဲ နူအလဵုအသဳတွဵုရးတအ်ဂှ် အခေါၚ်စဳမာန်ကောပ်ကာဲ (ဖန်ဖက်) ဒးနွံရောၚ်။
(ဃ) အခိုက်အလေံ တၞောဝ်ဒတောဝ်ကီု၊ အခိုက်ကၞာဂမၠိုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ယေန်သၞာၚ် တြေံတြဟ်တအ်ကီု စၞစအခိုက်ကၞာပ္ဍဲဒေသအ်ကီု ကေုာံ ပရေၚ်ကျေဝ်သဘာဝတအ် (သဘာဝအလှတရားများကို) ဂှ် သွက်ဂွံတံၚ်ဂြဲအာရီု ညးအာတရဴတအ်ဂှ် နူမဳဒဳယာ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ကေုာံ အခေါၚ် ပ္တိတ်ရုပ်ဒမျိုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်လလောၚ်ပတိတ် နူရေဒဳယိုဝ်တအ်ဂှ် နူအလဵုအသဳတွဵုရး ချူဓဇက်မူဝါဒ တုဲ ဒးခုတ်စွံပတန်လဝ်ရောၚ်။
(ၚ) ကို်န်အစဳဇန် ဍာ်ဇမၠိၚ် ဍာ်ဇမၠေံတအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳတွဵုရး အခေါၚ်ချူဓဇက် ဒးနွံရောၚ်။
နိဂီု
ပရူပရာ ကေုာံ မူသ္ဇိုၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵုဖေတ်ဒရာ ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲလိက်စံၚ်ဏံဝွံ ညးမှာဇန် မတိုန်စိုပ်ကၠုၚ် ပေါဲသောၚ်ထ္ၜးကဵု လၟေၚ်ကမၠောန် NCA ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ် ကေုာံ ညးမပါလုပ်ထေက်ဂမၠိုၚ် ဒှ်တၚ်နၚ်သဳကၠဳရမျှာၚ် ညးတအ်ကီု၊ နူဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂကောံမှာဇန်နာနာတအ် တၚ်ပတိုန်ထ္ၜးညးတအ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်သဇိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ကၠောန်သ္ပတဴပွကလေၚ်သဳကၠဳ တအ်ဂှ်တုဲ တၚ်တုပ်စိုတ်တၚ်သ္ပဒတန်တအ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်တုဲ ကလေၚ်ကၠောန်သ္ပလဝ်နဒဒှ်လိက်စံၚ်ဝွံရောၚ်။ မူဝါဒ တၚ်ပတိုန်ထ္ၜး ပါလုပ်ပ္ဍဲလိက်စံၚ်တအ်ဏံဝွံ ပရေၚ်တုပ်သၟဟ်ကောန်ဂကူ၊ ပရေၚ်ဒဳမဵုကရေဇြဳ၊ ပရေၚ်အခေါၚ် ကမ်ကုသိုလ်ဇကု ဇကုဖန်ဖက် ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံတုဲ ပရေၚ်ဗၠးၜးဗဗွဲဓရ်ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ကောန်ဂကူတုဲ သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ပ္ဍဲလတူတၚ်နၚ်သွဟ်မကလိဂွံနၚ် ပ္ဍဲကောံဓရီုပရေၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်တုဲ သွက်ဂွံချူဓဇက် သ္ပဒတန်သၞောဝ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်သီုဖအိုတ် ဒးပံၚ်ကောံပါလုပ်သီု ဖအိုတ်ရောၚ်။ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်သီုဖအိုတ် သီုကောန်ဂကူမန်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာဓမံက်ပတိတ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် သွက်ဂွံဒှ်ကၠုၚ် ပွဳပွူမၜိုဟ်လလံမွဲဂှ် ကဏ္ဍပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်တဴ ကဏ္ဍပရေၚ်ပၟိက်ဇၞော်မွဲသာ်ဂှ်ရ မူဝါဒ သၞောဝ်ဒးဒုၚ် သ္ဇိုၚ်တအ်ဂှ် ချူခၞံတုဲ မ္ဒးပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။
