လိက်စံၚ် မူသ္ဇိုၚ် ကဏ္ဍပရေၚ်တိဍာ် ကေုာံ ပွဳပွူသဘာဝ
ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ
မကလိဂွံနူပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန် (အလန်ပထမ)
မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၈၊ ဂိတုမေ ၅ စဵုစိုပ် ဂိတုမေ ရ
ဋ္ဌာန – ဍုၚ်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်
ပရူပရောပါလုပ် ပ္ဍဲလိက်စံၚ်ဂမၠိုၚ်
• နိဒါန်
• တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ် ကေုာံ တၚ်ရန်တၟံ
• မူဝါဒတိဍာ် မဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၞောတ်ဖေတ်ဒရာ
• ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပြုၚ်ပြေၚ်ကောပ်ကာဲ ကေုာံ ပရေၚ်ပါ်ပရအ်
သယံဇာတသဘာဝ
• ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ မူဝါဒသွက်ဂွံစဵုဒၞာဲ ဘဲအန္တရာပွဳပွူသဘာဝဂမၠိုၚ်
• နိဂီု
လိက်စံၚ် “ ကဏ္ဍပရေၚ်တိဍာ် ကေုာံ ပ္ပဳပွူသဘာဝ”
မက္လိဂွံနူ ပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန် (အလန်ပထမ)
နိဒါန်
ကောန်ဂကူမန်တအ်ဝွံ တိဍာ်ဂှ် “အာဲကၟာဲ” ရောၚ် စၟတ်ကေတ်အိုတ်တုဲ ဂွံဒုၚ်ကေတ်လဝ်အာဲကၟာဲတိဍာ် တအ် နူလက်ထက်ဇုဇဗဴလတေံရ။ အတိုၚ်မွဲဒမြိပ်ဝၚ်ကောန်ဂကူမန်တအ်မ္ဂး ကောန်ဍုၚ်မန်တအ်ဝွံ သုၚ်စောဲတိဍာ် တုဲဟေၚ် ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်တဵုလွဳ ဗွဲအဓိကအိုတ်ရ။ ကောန်ဂကူမန်တအ်ဝွံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၟိၚ်ဨကရာဇ်တုဲတုဲတေံ မစၞောန်လဝ် ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဓမ္မသာဒ်ကီု၊ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပြကိုဟ်လောကဳမန်တြေံတြဟ်တအ်ကီု၊ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု အခိုက်ကၞာသုၚ်စောဲတိဍာ်တအ်ကီုတုဲ ပရေၚ်သုၚ်စောဲဍာ် ကေုာံ ပွမပြုၚ်ပြေၚ်ကောပ်ကာဲတိဍာ်တအ်ဂှ် ကၠောန်သ္ပ ကၠုၚ် စဵုကဵုအခိၚ်တ္ၚဲဏအ်ဏီရ။
ပ္ဍဲပရေၚ်သုၚ်စောဲတိဍာ်ဂကူမန်တအ်ဝွံ “တိညးဂမၠိုၚ်ပိုၚ်” ကေုာံ “တိပူဂဵုပိုၚ်” သာ်ဏအ် နကဵု်ဗီုပြၚ်ၜါသာ် သုၚ်စောဲတဴရ။ လ္ဂောံကဵုပရေၚ်ပိုၚ်ပြဳ ဇုဇဗဴလမန်တအ်တုဲ ပ္ဍဲပွဳဗွိုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် တိသာသနာ၊ တိသုသာန်၊ တိဗလး (ဖဠာတ်သွက်ဂွံဝေၚ်)၊ တိကလာ်ဗယိ (သွက်သ္ၚိမိနော်၊ပါနော်) မပ္တံတိဂကူဏအ်ဟေၚ်မၞုံတုဲ “တိသၠး၊ တိဗၠး၊ တိအရိုၚ်” ဟီုဂှ်ဟွံမွဲရ။ မ္ၚးနူကဵု တိမတဵုသုၚ်စောဲဒၟံၚ်တုဲ တိမၞုံဒၟံၚ်နဒဒှ် တိဂြိုပ်၊ ဒဵုတအ်ဂှ်လေဝ် နကဵုအခိုက်အကၞာ စၟတ်ပသှေ်စွံလဝ် သွက်ကောန်ဂကူဗွဲတြဴစဴဗွဲဂတအ် ဂွံကၠောန်ၜိုတ်စအာရ။
အခိၚ်ကာလၟုဟ် ပ္ဍဲဒေသမန်တအ်ဗွဲမဂၠိုၚ် မတန်တဴဒၟံၚ်တအ်ဂှ်မ္ဂး တိဗ္ၚ၊ တိကၠအ်ထၜိုတ်၊ တိကၠအ်သတ်ဆု၊ တိဂူယာ ကေုာံ တိခံက်ၜဵုတအ်ဂှ် နဒဒှ် တိပူဂဵုပိုၚ်ပြဳ သုၚ်စောဲတဴအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၂)၊ ဂိတု အဝ်ဂေတ်ဂှ်မ္ဂး ကမ္မတဳတိဍာ် နူကဵုဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ် ချူဓဇက်ကၠုၚ်လဝ် မူဝါဒတိဍာ်မွဲမၞုံရ။ တၚ်ရန်တၟံမူဝါဒတိဍာ် ဂှ် သၟာဂူယာဝါဗ္ၚတအ်ဂမၠိုၚ် ဂူယာဝါဗ္ၚဇကုမတဵုလဝ် နဇကုဇကုဂှ် သွက်ဇကုသ္ဂောံပိုၚ်ပြဳ၊ သၞေဝ်ကေဝ်တအ် ညံၚ်သ္ဂောံတိတ်ဂၠိုၚ်တိုန် ကေုာံ သွက်သ္ဂောံသွံတြး ဗွဲမဗၠးၜးတအ်ဂှ်ရ။ အတိုၚ်လၟေၚ်မူဝါဒမဖျေံလဝ်ဂှ်ဟေၚ် သွက်ရဲ ဒေသညးမၞုံပ္ဍဲသၟဝ်တဲ အုပ်ဓုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ရန်ကဵုဂွံဒှ်အထံက်အပၚ် ပရေၚ်သုၚ်စောဲတိဍာ်တုဲ ပွမဓ မံက်ပ္တိတ်တိတဵုလွဳ၊ ပွမပ္တိတ်ကဵု လိက်စၟတ်သမ္တီပိုၚ်ပြဳတိဍာ် ကေုာံ လၟေၚ်ကမၠောန်ပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲတိဍာ်တအ်ဂှ် ကၠောန်သ္ပအာဒၟံၚ်ဖိုဟ်ဏီရ။ ပ္ဍဲကာကြဴ နူကၟိုန်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံဗၠးၜးတုဲ ပ္ဍဲဇၟာပ်ပ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မဓဇက်လဝ်တအ်ဂှ် ပိုၚ်ခြာလဝ် ဗၞတ်ဗ္ၜတ်အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳတိဍာ် ကေုာံ လၟေၚ်ကမၠောန်ပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲ တိဍာ်တအ်ဂှ် ကၠောန်သ္ပအာ ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ဏီရ။ ပ္ဍဲကာလကြဴနူကၟိုန်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံဗၠးၜးတုဲ ပ္ဍဲဇၟာပ်ပ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မဓဇက်လဝ်တအ်ဂှ် ပိုၚ်ခြာလဝ် ဗၞတ်ဗ္ၜတ်အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳတိ သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ညးဒေသတအ်နွံတုဲ ဟိုတ်နူဓဇက်ကၠုၚ်လဝ်သၞောဝ် သွက်ဂွံဒှ်အ ထံက်အပၚ်ကဵု သၞောတ်ပရေၚ်ကောပ်ကာဲနူအလဵုအသဳဗဟဵုသၟးဂှ်ရ တွဵုရးမလုပ် အဝေါၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် (ဟီုမွဲနဲပၠန် အခန်ကဏ္ဍရးဒေသဇၞော် ကေုာံ တွဵုရး) ကေုာံ အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳတိဍာ် ညးဒေသမၞုံပ္ဍဲ ဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်သ္ပကၠုၚ် မွဲမဇ္ဇျဟ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ လၟေၚ်ခေတ်အဆက်က် ဒးဒှ်ကၠုၚ်ပၞာန်ပ္ဍဲဍုၚ် ကေုာံ ပဋိပက္ခ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ပဋိပက္ခပရေၚ်တိဍာ်ဏအ် ဗွဲတိုက်ရိုက်ရောၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ အခိၚ်ကာလ သောၚ်ကၠေံပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး ပဋိပက္ခပရေၚ်တိဍာ် မက္တဵုဒှ်လဝ်ပ္ဍဲ ကာလအတိက်တေံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံပသောၚ်အာ ဗွဲလၟေၚ်အခိၚ်ကီုတုဲ အခေါၚ်အရာတိဍာ်ပူဂဵု၊ အခေါၚ်အရာတိဍာ် လဂွံကဵုဂကူ၊ အခေါၚ်အရာတိဍာ် ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဗွဲစၟတ်ဒးဓမံက်ကဵုကီုရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာမွဲမ္ဂး ညံၚ်သ္ဂောံကိတ်ညဳကဵု သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် သၞောဝ်ဖေတ်ဒရာဂှ် အကြာအလဵုသဳ ကၟိန်ဍုၚ်ကဵု အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် နအဝဵုဇကုဇကု သွက်ဇကုဂွံဖန်ကေတ်မာန်ကီု၊ သွက်ဂွံဓမံက်အာ ပရေၚ်ပါ်ခြာ အဝဵု ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ကောပ်ကာဲတိဍာ် ဗွဲမဓဝ်ယာကီုတုဲ နူအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တအ်လေဝ် ဒးပလီုကၠေံ အဝဵုဗဟီု ရပ်ဇုက်တုဲ သ္ဇိုၚ်မူဝါဒဆေၚ်ကဵုပရေၚ်တိဍာ် မဍိုက်ပေၚ်ကဵု အယောၚ်အယာဖေတ်ဒရာဂှ် ဒးဓမံက်ပ္တိုန်ထေက်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲအရာပ္တိတ်သုၚ်စောဲ သယံဇာတ နူကဵုလ္တူတိ၊ သၟဝ်တိကီု၊ လ္တူဍာ်သၟဝ်ဍာ်ကီု၊ နူကဵုကျာကီုမ္ဂး သွက်ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဂွံက္လိဂွံဒုၚ်စသုၚ်ဖဵုမာန်ကီုတုဲ မူဝါဒပရေၚ်ပါ်ပရအ်အဝဵု ဆေၚ်ကဵုပရေၚ် ကောပ်ကာဲသဘာဝသယံဇာတတအ်ဂှ်လေဝ် ဒးဓဇက်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲအရာပတိတ်သုၚ်စောဲတိဍာ် ကေုာံ သယံဇာတသ ဘာဝတအ်မ္ဂး ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ပရေၚ်ပြဟ်ဒုၚ်စဵုဒၞာဲ ဘဲအန္တရာဲသဘာဝတအ်ဂှ်လေဝ် ဒးဖျေံစွံလဝ် မူသ္ဇိုၚ်တအ်ကီုရ။
တၚ်ပတဝ်က္ဍိုပ် ကေုာံ တၚ်ရန်တၟံ
(၁) အခေါၚ်အရာပိုၚ်ပြဳတိဍာ် ကေုာံ သုၚ်စောဲတိဍာ် သွက်ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် ဒးချူ ဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာရောၚ်။
(၂) ဗွဲမဗဗွဲကဵု သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မသ္ပဒတဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲတွဵုရးမ ပါလုပ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာတအ် ဒးနွံအခေါၚ် ချူဓဇက်မူဝါဒသုၚ်စောဲတိဍာ်မဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု အခိုက် ကၞာသၞောတ်သုၚ်စောဲတိဍာ်ညးတအ်ရောၚ်။
(၃) မူဝါဒတိဍာ်မကိတ်ညဳကဵု ဂကောံကောန်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တအ် မချူဓ ဇက်လဝ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ဇၟာပ်တွဵုရးဖေတ်ဒရာတအ်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ် တၚ်ဒတူလိုၚ်မူဝါဒတိဍာ် ဇကုအပိုၚ် မၞုံ ကဵုတၚ်ဒုလျိုၚ် ဖဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီု၊ အခေါၚ်အရာပြုပြေၚ်ဖန်ဖက် ကေုာံ ပွအလေံကၠောန်သ္ပတိဍာ် မဆေၚ်ကဵု အခိုက်ကၞာတအ်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံသ္ပကဵု စၟတ်သမ္တီကီု ချူဓဇက်စုတ်ပ္ဍဲသၞောဝ်တုဲ ညံၚ်သ္ဂောံ ဘိုၚ်မၚ်မွဲအာ။
(၄) ညံၚ်သ္ဂောံဇိုတ်ပလီုကၠေံ သၞောဝ်တိဍာ်ဟွံကိတ်ညဳကဵု ခေတ်တ္ၚဲဏအ်ကီု၊ ပရေၚ်ပါ်ခြာ တြုံ-ဗြဴ ဟွံမွဲမွဲသာ် ညံၚ်သ္ဂောံနွံကဵုအစာံဗ္ၜတ် မၞုံကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် သွက်ဇၟာပ်ဇၟာပ်မၟိဟ် အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳအရပ် အရာဗၠးဗၠးၜးၜးကီု၊ ညံၚ်သ္ဂောံသုၚ်စောဲတိဍာ် မဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မၞုံကဵုဖဵုတုပ်သၟဟ်ကီု၊ တုဲပၠန်သၞောတ်သုၚ်စောဲတိဍာ်တအ်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံခိုဟ်ကၠိုက်တုဲ ညံၚ်သ္ဂောံမၞုံကဵုအခေါၚ်သုၚ်စောဲ အာဗွဲဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ကီုဂှ် သ္ဒးချူဓဇက်လဝ်မူဝါဒရောၚ်။
(၅) သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာအနာဂတ်တေံမွဲ ညံၚ်အယောၚ်အလာ သၞောတ်အုပ်ဓုပ်ဖေတ်ဒရာဂွံ မံက်ဂှ် မူဝါတိဍာ်ကီု၊ သၞောဝ်ဥပဒေတိဍာ် ကေုာံ လၟေၚ်ကမၠောန် သွက်ဂွံပသောၚ်ပဋိပက္ခပရေၚ် တိဍာ်တအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်လက္ချန်ဖေတ်ဒရာဂွံမံက် သ္ဒးချူဓဇက်လဝ် မူဝါဒတအ်ရောၚ်။
(၆) သယံဇာတ မဆက်စပ်ကဵု ဍာ်၊ ကျာ၊ တိ၊ ၜဳကြုၚ်၊ အၚ်လှာ၊ ဂြိုပ်ဒဵု၊ ဂြိုပ်ဆု၊ ကၚုဲ၊ သတ်တိရစ္ဆာန်၊ ဌာန်ဒတန်ပြဲ သွက်အခိုက်ကၞာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်၊ တမ်ရိုဟ်ဇုက်ဍာ်ပတေက်၊ တမ်ရိုဟ်သ ဘာဝ မၞုံအပ္ဍဲကၟိန်ဖေတ်ဒရာဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံမၞုံကဵု မူဝါဒပရေၚ်စဵုဒၞာတအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်သ္ဂောံချူ ဓဇက်လဝ်။
(၇) အကြာအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ကဵု အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် တၚ်တုပ်စိုတ်မၞုံပၟိက် ဆေၚ်စပ်ကဵုခေါၚ် အရာပ္တိတ်သုၚ်စောဲ၊ အခေါၚ်အရာပါ်ပရအ်ဖဵုပရဲပရာ အခေါၚ်အရာပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲ ကေုာံ အဝဵုဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် လ္တူသယံဇာတအိုတ်မာန်၊ သယံဇာတအိုတ်ဟွံမာန်၊ သယံဇာမက္လေၚ် ထပ်အာဇာမာန်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်သ္ဂောံချူဓက်လဝ်မူသ္ဇိုၚ်မာန်။
(၈) ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါဘဲအန္တရာယ်သဘာဝ မကိတ်ညဳကဵု ဇၟာပ်ဇၟာပ်တွဵုရး မပါလုပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ်ညံၚ်ဂွံချူဓဇက်မူသ္ဇိုၚ်မာန်။
မူဝါဒတိဍာ် မဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၞောတ်ဖေတ်ဒရာ
(၁) တိမၞုံပ္ဍဲဍုၚ်ဏအ် တၠဍေံတမ်မူလဂှ် ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဟေၚ်ရ။
(၂) တိဍာ်မ္ဂး တိ၊ ဂြိုပ်ဆု၊ ဍာ်၊ ကမၠောန်ဍာ် ကေုာံ သယံဇာတမတိတ်ကၠုၚ်နူကဵုတိဍာ်တအ်ဖအိုတ်ပါ လုပ်ရ။
(၃) အခေါၚ်အရာပိုၚ်ပြဳတိ ကေုာံ အခေါၚ်အရာကၠောန်ၜိုတ်စ သွက်ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဂှ် မ္ဒးချူဓဇက်စုတ် ပ္ဍဲသ္ဇိုၚ်ဥပဒေဒက်ပ္တန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ တွဵုရးဖေတ်ဒရာရောၚ်။
(၄) ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဝွံ တိဍာ်ဇကုတအ်မပိုၚ်ပြဳလဝ်ဂှ် သခေါၚ်သွံစ၊ အခေါၚ်ပံၚ်စ၊ အခေါၚ်ကဵုသၠး၊ အခေါၚ်လှာဲဂတး၊ အခေါၚ်လိၚ်စ၊ အခေါၚ်ဒုၚ်ကေတ်အာဲ၊ ကေုာံ သီုကဵုဟွံဇီုက ပိုက်ကဵု ပရေၚ်ဗုၚ်ဂၞဴဒေသမွဲသာ် အခေါၚ်ပြံၚ်လှာဲသုၚ်စောဲနွံရ။
(၅) တိဍာ်ဝွံ ဟိုတ်နူဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်သီုဖအိုတ်တုဲ နကဵုပူဂဵုမွဲဓဝ် ပွမဂ္စာန်ပိုၚ်ပြဳကေတ်တိဍာ်ဗၞတ် ပမာဏဂၠိုၚ်လောန်အာဂှ် နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ သ္ဒးထိၚ်ဒက်စဵုဒၞာအာရောၚ်။
(၆) သွက်ဂွံသုၚ်စောဲအပ္ဍဲတွဵုရးမာန် မူဝါဒတိဍာ်၊ ဥပဒေပြုၚ်ပြေၚ်ကောပ်ကာဲတိဍာ်၊ ဥပဒေအကံက် ခေါန်တိဍာ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်တုဲ ညံၚ်ဂွံချူဓဇက် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်တွဵုရးမာန် ဂှ် နကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်နွံနွံ ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် တွဵုရးတအ်ဂှ်လေဝ် ဒးသ္ပလဝ်ကဵုဒတန်ရောၚ်။
(၇) အခိၚ်ကာလချူဓဇက်မူဝါဒတိဍာ် သွက်ဂွံသုၚ်စောဲအပ္ဍဲတွဵုရးမ္ဂး သ္ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုအစာံဗ္ၜတ်အခေါၚ် အရာမၞိဟ်၊ အစာံဗ္ၜတ်ဍုၚ်ဂၠးတိနာနာ၊ မတၟုဲတဴကဵုအစာံဗ္ၜတ်ဒဳမဵုကရေဇြဳ ကေုာံ ဖေတ်ဒရာတအ်ဂှ် လေဝ် သ္ဒးချူဓဇက်စုတ်ရောၚ်။
(၈) သွက်ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဂွံသုၚ်စောဲအာတိဍာ် ဗွဲမစှေ်သၞောတ်မာန်ဂှ် နူကဵုဂကောံ အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ညးမဆေၚ်စပ်တအ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် သ္ဒးစဳရောၚ်ကောပ်ကာဲ အုပ်ဓုပ်ကဵုရောၚ်။
(၉) ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် သွက်ဂွံသုၚ်စောဲအခိုက်ကၞာသုၚ်စောဲတိဇကု ဗွဲမဗၠးၜးကီု၊ သွက် ဂွံစဵုဒၞါမၚ်မွဲကီုတုဲ ပ္ဍဲကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု၊ နူကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်တွဵုရး ကေုာံ မူဝါဒ တိဍာ်ကဵုတွဵုရးတအ်ဂှ် သ္ဒးချူဓမံက်လဝ် ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ်။
(၁၀) ပ္ဍဲအရာသုၚ်စောဲတိဍာ်ကဵုဒှ်၊ ပွမပ္တိတ်ကေတ်သယံဇာတသဘာဝတအ်ကဵုဒှ် ညံၚ်တိဍာ်တအ်ဟွံဂွံ လီုလာ်အာ၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဍာ်ဇမၠိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသ ဘာဝတအ် ဒးကၠောန်သ္ပရောၚ်။
(၁၁) ပ္ဍဲအရာသုၚ်စောဲ တိဍာ်မၞုံမွဲဒမြိပ်ဒေသဂမြၚ်ၜဳကီု၊ ဗလးၜဳဗ္ဒါဲသြၚ်တအ်ကီု နကဵုအလဵုအသဳတွဵုရး အခေါၚ်အဝဵုပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲ ညံၚ်ဂွံနွံမာန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် သ္ဒးချူဓမံက် ကဵုရောၚ်။
(၁၂) ပယျဵုဓနက် ဗလးၜဳပၠးဗ္ဒါဲသြၚ် ကေုာံ ဗလးၜဳဇမ္ၚောဲသြၚ်တအ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ကဵုအလဵုအသဳ တွဵုရးတအ် ပ္ညဳပ္ညပ်သဳကၠဳတုဲ သ္ဒးစၟတ်သမ္တီကဵုရောၚ်။
(၁၃) ပ္ဍဲအရာသုၚ်စောဲ ဗလးၜဳဂၠးတိပိုၚ် ကေုာံ သဘာဝသယံဇာတ မၞုံပ္ဍဲဗလးၜဳဂၠးတိပိုၚ်တအ်မ္ဂး နူကဵု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် သ္ဒးပ္ညဳပ္ညပ်သဳကၠဳတုဲ သ္ဒးကေတ်တၚ်တုပ် စိုတ်ရောၚ်။
(၁၄) ပ္ဍဲအရောသုၚ်စောဲ ဗလးၜဳဗ္ဒါဲသြၚ် ကေုာံ ဗလးၜဳဇမ္ၚောဲသြၚ်မ္ဂး ခံက်ဂအာၚ်ဒၞာဲကမၠောန် ကေုာံ အခေါၚ်အရာ သွက်ကမၠောန်ညးဒေသတအ်ဂှ်လေဝ် သ္ဒးဓမံက်ကဵုရောၚ်။
(၁၅) ပ္ဍဲအရာပိုၚ်ပြဳတိဍာ်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု အခေါၚ်အရာ ညးတြုံညးဗြဴ ဗွဲမတုပ်သၟဟ်တုဲ ပ္ဍဲအရာ သုၚ်စောဲတိဍာ် ကေုာံ စဳမာန်ပြုပြေၚ်အဆံၚ်ဆံၚ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ညးဗြဴ သ္ဂောံလုပ်ကၠုၚ်ဂှ် သ္ဒးကဵုဖျုန် ကုညးဗြဴတအ်ရောၚ်။
(၁၆) ပ္ဍဲအရာ ပါ်ပရအ်အာဲကၟာဲကီု၊ သွံရာန်စကီု ပ္ဍဲလိက်ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်တိဍာ်တအ်ဂှ် နကဵုယၟု ညးဗြဴ၊ နကဵုယၟုမၞိဟ်တြံု၊ နကဵုယၟုပံၚ်တောဲသီုၜါကီုဒှ် ညံၚ်သ္ဂောံချူစုတ်ကဵုမာန်ဂှ် ပ္ဍဲဥပဒေ ကေုာံ နဲဥပဒေ တအ် သ္ဒးချူဓဇက်စုတ်ကဵုရောၚ်။
(၁၇) ဒုၚ်ဟိုတ်ကဵုပရေၚ်သုၚ်စောဲတိဍာ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုဝၚ်အတိက်ကီုတုဲ ပဋိပက္ခရေၚ်ပိုၚ်ပြဳတိဍာ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ကၠုၚ်၊ အကြာကောန်ဍုၚ်အရၚ်မွဲကဵုမွဲ ပရေၚ်မၞိဟ်ၜက်ၜေတ်လုပ်ကၠုၚ်တအ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ် ကၠုၚ် ကေုာံ ကိစ္စမလုပ်ဇီုကပိုက်ကဵု ပရေၚ်ဆာန်ကၟိန်ကောန်ဂကူတအ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် အလဵု အသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးမဆက်စပ်တအ် ဖျေံမူဝါဒတုဲ သ္ဒးပံၚ်တောဲမၚ်မွဲအာရောၚ်။
(၁၈) ရန်ကဵုဒတုဲဖဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ညးဂမၠိုၚ်တုဲယဝ်နွံပၟိက် ဒးသုၚ်စောဲတိဍာ်မွဲမွဲဒၞဲါဏောၚ်မ္ဂး နူကဵုအလဵုအသဳတွဵုရးဆေၚ်စပ်တအ် ညံၚ်သ္ဂောံပြဟ်ဒုၚ်ကေတ် တၚ်တုပ်စိုတ် ကုတၠတိတမ်မူလဂှ်ကီု၊ ညးဒေသမၞုံပွဳဗွိုၚ်တအ်ကီုဂှ်လေဝ် ဒးချူဓဇက်လဝ် မူဝါဒ ကီုရောၚ်။
(၁၉) “ရန်ကဵုဒတုဲဖဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာ ကေုာံ ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ညးဂမၠိုၚ်” ဂးတုဲ ဝေါဟာမ္ဂး “ဒတုဲဖဵု” ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုမူဝါဒတိဍာ်တွဵုရးဂှ် သ္ဒးပံၚ်လဝ်အဓိပ္ပါဲ ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ်။
(၂၀) တိဒၞါဲညးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုၚ်ပြဳ မပ္တံကဵုတိပူဂဵု ကေုာံ တိဆေၚ်စပ်ကဵုညးဂမၠိုၚ်ပိုၚ်တအ် နကဵုသၞောဝ် ဥပဒေ ယဝ်ဒးကေတ်သုၚ်စောဲဏောၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ဗဗွဲဓဝ်ဆေၚ်ကဵု ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်၊ ပရေၚ်ကၠး မး၊ ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ်တအ် ဆေၚ်ကဵုတၚ်တအ်ဏအ် သွက်ဂွံသ္ဒးကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ် နူဇရေၚ် တၠတိကၠာရောၚ်ဂှ် သ္ဒးချူဓဇက်လဝ် ပ္ဍဲမူသ္ဇိုၚ်ရောၚ်။
(၂၁) ယဝ်ဒးသုၚ်စောဲတိဍာ် ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ကမၠောန်ဖောအ်ဗြေဝ် ကိုန်အစဳဇန် ကေုာံ သွက်ကဏ္ဍ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ဒတုဲဖဵုသွက်ညးဒေသ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဏောၚ်မ္ဂး ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ထက်ယုက် ကေုာံ ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝတအ် နကဵုအစာံဗ္ၜတ်ဗဗွဲဓဝ်နွံနွံ မူဝါဒပရေၚ် မံက်ကၠး၊ ပရေၚ်ကေတ်လျိုၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်တအ်ဂှ် သ္ဒးချူဓဇက်လဝ်ရောၚ်။
(၂၂) ယဝ်ရနွံပၟိက်ကၠုၚ်ဒးသုၚ်စောဲတိဍာ် သွက်ပရေၚ်ဓမံက်ရုပ်ရဴ ဆေၚ်ကဵုက်ိုန်အစဳဇန်ကောန်ဂကူ၊ ရန်ကဵုဒတုဲဖဵုညးဒေသတအ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကိုန်အစဳဇန်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တအ်မ္ဂး၊ ဂလိုၚ်ဂမာ ဏတိ၊ ဍာ်ဒကေဝ်တိ မတုပ်သၟဟ်ကဵု ဌာန်ဒၞါဲတိ်ဍာ်တမ်မူလဂှ် ဒးထပ်ကဵုအဇာတုဲ အတိုၚ်လၟေၚ် ၚုဟ်မးကာလဂှ်ဟေၚ် သီုဒးကဵုၚုဟ်လေဲကုတၠတိ ညးဒးဒုၚ်ဆောံတိတအ်ကီုတုဲ သွက်ဘဝ ညးဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ်အာတိဍာ်တအ် ဂွံတန်တဴအာမာန် အစဳဇန်ဖျေံကဵုဒၞါဲ ကေုာံ ပတဴဗဒှ်တအ်ဂှ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ဗွဲမချိုၚ်ပၠိုတ်ရောၚ်။
(၂၃) သုၚ်စောဲတိဍာ်တုဲ ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ က်ိုန်အစဳဇန်ဂမၠိုၚ်မ္ဂး ပွစၟဳစၟတ်ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ကဵုပွဳပွူ သဘာဝ၊ ပွမစၟဳစၟတ်ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ကဵုပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပွမစၟဳစၟတ်ပရေၚ်ဇီုကပိုက်ကဵုပရေၚ်ထက်ယုက် ကေုာံ ပွမကေတ်တုပ်စိုတ်ဆန္ဒညးဒေသတအ် မပ္တံလၟေၚ်ကမၠောန်တအ်ဂှ်သ္ဒးပြဟ်ဒုၚ်ကၠောန် သ္ပလဝ်ရောၚ်။
(၂၄) သုၚ်စောဲတိဍာ် ပ္ဍဲဓမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် တဲဇၞော်၊ တဲလဒေါဝ်တအ်မ္ဂး ဒးဒ္ဂေတ်ဗက် အာအတိုၚ်လိက်ကသုက်တၚ်တုပ်စိုတ်ဂၠးတိဍုၚ်နာနာ ကေုာံ အစာံဗ္ၜတ်သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက်ဂမၠိုၚ် ပပ္တမ် UDHR, UNDRIP, ILO Convention 169, ICESCR, CEDAW, FPIC, CSR တၚ်နၚ်မဓမံက်ထ္ၜး လဝ်တအ်ဂှ် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ရောၚ်။
[UDHR (Universal Declaration of Human Rights), UNDRIP (United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples), ILO Convention 169 (The Indigenous and Tribal Peoples Conventions 1989), ICESCR (International Covenant on Economics, Social and Cultural Rights), CEDAW (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women), FPIC (Free Prior and Informed Consent), CSR (Corporate Social Responsibility)]
(၂၅) သုၚ်စောဲတိဍာ်တုဲ ယဝ်ရဓမံက်ရုပ်ရဴကိုန်အစဳဇန် ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တဲဇၞော်တအ်မ္ဂးပြဟ်ဒုၚ် ကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ်ကဵု ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရေၚ် ညးဒးဒုၚ်စသိုၚ်တအ်တုဲဟေၚ် အလဵုအသဳ တွဵုရး ကေုာံ အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တအ် ကဵုတၚ်တုပ်စိုတ်တုဲ သ္ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။
(၂၆) သုၚ်စောဲတိဍာ်တုဲ ပ္ဍဲအရာဓမံက်ရုပ်ရဴ ပရေၚ်ဓလိုက်ဓရိုဟ် တဲဍောတ်၊ တဲလဒေါဝ်တအ်မ္ဂး ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် တၚ်တုပ်စိုတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တုဲဟေၚ် အဝဵုအာဏာ အခေါၚ် ကၠောန်သ္ပ ကေုာံ အဝဵုအာဏာ သွက်ဂွံကဵုအခေါၚ်တအ်ဂှ် ဒးတန်ပ္ဍဲအလဵုအသဳတွဵုရးရောၚ်။
(၂၇) ကောန်ဍုၚ်မ္ၚး၊ ကောန်ဍုၚ်မ္ၚးနဒဒှ်ကၟုဲ၊ ညံၚ်ဂွံဒုၚ်စၟတ်သမ္တီကောန်ဍုၚ်တအ်လဵုမွဲဟွံဟီု ယဝ်ရဒး ကေတ်သုၚ်စောဲတိဍာ် နူကဵုတၠတိတမ်မူလဏောၚ်မ္ဂး တိဍာ်ဂှ်နကဵုသၞောတ်လိၚ်စဟေၚ်မူဝါဒ တအ်ဂှ် သ္ဒးချူဓဇက်စုတ်လဝ် ပ္ဍဲသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်တွဵုရး တအ်ရောၚ်။
(၁၈) ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်၊ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကိုန်စဳဇန်လဵုမွဲဟွံဟီု ယဝ်ရဓမံက်ရုပ်ရဴ မ္ဂး၊ ညံၚ်တိ၊ ဍာ်၊ ဂြိုပ်ဒဵု၊ ပွဳပွူသဘာဝ၊ သၞောတ်ဂဟ၊ အာဲကၟာဲယေန်သၞောၚ် အခိုၚ်ကၞာ ကေုာံ ပွဳပွိုၚ် ညးဒေသတအ် ညံၚ်ဟွံဂွံဇီုကပိုက်ဒး ညံၚ်ဟွံဂွံလီုလာ်အာဂှ် သ္ဒးဖန်ရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်။
(၂၉) ပဋိပက္ခပရေၚ်တိဍာ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု မူဝါဒတိဍာ်တွဵုရး မ္ဒးဒက်စွံလဝ် စက်ယာန် သောၚ်ကလးပဋိပက္ခတိဍာ် စပ်ကဵုဒေသအဆံၚ်ဆံၚ် နတၞဟ်နခြာဗၠးဗၠးၜးၜးကီု ကေုာံ ကမ္မတဳ သောၚ်ကလး ပရေၚ်သုၚ်စောဲတိဍာ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု အခိုက်ကၞာ ကဆံၚ်ဆံၚ်တအ်ကီုရောၚ်။
(၃၀) ပ္ဍဲအရာဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဖေတ်ဒရာမွဲမ္ဂး အစဳဇန်ပါ်ပရအ်ကဵုတိဍာ် သွက်ညးဒိုက်ဝါတ် ဟွံမွဲကဵုတိဍာ် တအ် ကေုာံ ညးဒးဒုၚ်ပါဲဒဴ ဘဲပၞာန်တအ်ဂှ်လေဝ် ဒးကၠောန်သ္ပအာရောၚ်။
(၃၁) တ္ကအ်တိဒိုဟ် မက္တဵုဒှ်တိုန်တၟိတၟိတအ်ဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံပါ်ပရအ်ကဵု ကုညးဒိုက်ဝါတ် မသက္ကုၚုဟ်ဂှ် နကဵုအလဵုအသဳတွဵုရး သ္ဒးပြုၚ်ပြေၚ်ကဵုရောၚ်။
(၃၂) အခိၚ်ကာလပိုၚ်ခြာစၟတ်သမ္တီတိကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ်၊ တိအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ်၊ တိအလဵုအသဳတွဵုရးပိုၚ်၊ တိဒပ်ပၞာန်ပိုၚ်မ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံဇီုကပိုက်ဒးကဵု ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် သ္ဒးဓမံက်လဝ်မူဝါဒရောၚ်။
(၃၃) သွက်ရဲသၟတ်တၞောဝ်ဒတောဝ်တၟိတအ် သ္ဂောံတီကေတ်ၚုဟ်မးတိဍာ်ကီု သွက်ဂွံစွံၚုဟ်မးလေပ် ကီုတုဲ ပ္ဍဲလိက်ဇုတ်ဓရံၚ်တန်ဗ္တောန်သ္ဇိုၚ်ပညာဂှ် သ္ဒးစုတ်ဗ္တောန်အာကဵု ပရေၚ်တိဍာ် ပရေၚ်တဵုလွဳ၊ ကေုာံ ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝတအ်ရောၚ်။
ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပြုၚ်ပြေၚ်ကောပ်ကာဲ ကေုာံ ပရေၚ်ပါ်ပရအ် သယံဇာတသဘာဝဂမၠိုၚ်
(၁) ညးတၠတမ်မူလ သယံဇာတသဘာဝတအ်ဂှ် ဒှ်ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဟေၚ်ရ။
(၂) သယံဇာတသဘာဝမ္ဂးဂှ် အရာလ္တူတိ၊ သၟဝ်တိ၊ အရာလ္တူဍာ်၊ သၟဝ်ဍာ်၊ အရာလမျီုနွံ၊ အရာလမျီု ဟွံမွဲ၊ ပွသုၚ်စောဲလျးအရံၚ်ဓာတ်တ္ၚဲ၊ ပွမသုၚ်စောဲဇြဟတ်ကျာ ကေုာံ ပွမသုၚ်စောဲလပှ်ကျာတအ် ပါလုပ်အိုတ်ရ။
(၃) ပ္ဍဲကဵုဇၟာပ်ဇၟာပ်ပရေၚ်ကမၠောန် ဆေၚ်ကဵုကိစ္စဒးဖျေံသ္ဂုတ်သွတ် သွက်ပ္တိတ်သုၚ်စောဲသယံဇာတ သဘာဝ ကေုာံ ပရေၚ်ပြုၚ်ပြေၚ်အုပ်ဓုပ်တအ်ဂှ်မ္ဂး ညးဒေသမဆက်စပ်တအ် ညံၚ်သ္ဂောံပါလုပ် ကၠုၚ်ကီုဂှ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဗွဲဇြိုဟ်နက်တုဲ အခေါၚ်အရာဂွံပိုၚ်ပြဳ ကေုာံ ဂုဏ်ဖဵုဂွံဒုၚ်စသုၚ်သွက်ညး ဒေသတအ် သ္ဒးနွံရောၚ်။
(၄) ဆေၚ်စပ်ကဵု သယံဇာတသဘာဝမ္ဂး အခေါၚ်အရာဂွံပိုၚ်ပြဳ ကေုာံ အခေါၚ်အရာဂွံဒုၚ်စကေတ်အာဲ ကၟာဲ သွက်ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ဒးစၟတ်သမ္တီကဵုရောၚ်။
(၅) ပ္ဍဲအရာပ္တိတ်သုၚ်စောဲ သယံဇာတသဘာဝမ္ဂး ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ၊ ပရေၚ် ထိၚ်ဒဝ်သၞောတ်ဂေဟ ကေုာံ သွက်ဂကောံမၞိဟ်တအ် သ္ဂောံတန်တဴအာ ဗွဲဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ရောၚ်။
(၆) သၞောဝ်ဥပဒေ ဆေၚ်ကဵုသွက်ဂွံ ပါ်ပရအ်သုၚ်စောဲ၊ ပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲ ကေုာံ အုပ်ဓုပ်သယံဇာတ သဘာဝ မတိတ်နူကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ကၠတ်ထဝ်ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ ကၠတ်ထဝ်ကဆံၚ်တွဵုရးတအ် သ္ဒးပံၚ်တောဲချူဓဇက်မွဲစွံရောၚ်။
(၇) သ္ဂောံကဵုစောန်ခၞံသၞောဝ်တွဵုရးတုဲ ဥပဒေအကံက်ခေါန် ဆေၚ်ကဵုသယံဇာတ်သဘာဝမတိတ်နူကဵု တွဵုရးဂှ်မ္ဂး နကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဟေၚ် ညံၚ်ချူဓဇက်သၞောဝ်မာန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန် ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဂှ် ဒးချူဓမံက်လဝ်ရောၚ်။
(၈) ပ္ဍဲအရာပ္တိတ်သုၚ်စောဲ သယံဇာတသဘာဝမ္ဂး ဒးပြဟ်ဒုၚ်ကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ် ကုညးဒေသ ကောန်ဍုၚ်အရာတုဲဟေၚ် အလဵုအသဳတွဵုရး ကဵုအာအခေါၚ်ကၠောန်ဂွံရောၚ်။
(၉) လၟေၚ်ကမၠောန်ပ္တိတ်သုၚ်စောဲ သယံဇာတသဘာဝ ကဆံၚ်ဆံၚ်တအ်ဂှ် ညးမၞုံအဝဵုအပ္ဍဲဒေသတအ် ဒးကောပ်ကာဲထိၚ်ဒဝ်အာ၊ သ္ဒးစၟဳစၟတ်မၚ်ကျောဝ်အာတုဲ ဖဵုခိုဟ်ဖဵုပရေံမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မံက်ကၠုၚ် ဏောၚ်မ္ဂး မ္ဒးဓမံက်ပ္တိုန် ပ္ဍဲပရိုၚ်ဗွဲလၟေၚ်လၟေၚ်ကီုတုဲ နူကဵုတၠပညာစိစောန်တၞဟ်ဂမၠိုၚ်တအ်လေဝ် ညံၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်ကျေဝ်မာန်ကီုဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳဆေၚ်စပ်တအ်သ္ဒးကဵုအခေါၚ် သ္ဒးထံၚ်ပၚ်ကဵု ရောၚ်။
(၁၀) ပ္ဍဲစဳမာန်ကောပ်ကာဲ ပရေၚ်ပ္တိတ်သွံသုၚ်စောဲ သယံဇာတသဘာဝတအ်မ္ဂး ပရေၚ်မံက်ကၠးပရေၚ် ကေတ်လျိုၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ကေုာံ ပရေၚ်အုပ်လဒမ်သၞောဝ်တအ် သ္ဒးနွံရောၚ်။
(၁၁) ပ္ဍဲအရာပံက်ကဵုအခေါၚ်အရာ သွက်ဂွံပ္တိတ်သုၚ်စောဲ သယံဇာတသဘာဝမ္ဂး ဒးကဵုဖျုန်ကဵုသၟာဓ လိုက်တမ်ရိုဟ် နူညးဒေသတအ်ရောၚ်။
(၁၂) ဟိုတ်နူကိုန်စဳဇန် ပ္တိတ်သုၚ်စောဲဏာ သယံဇာတသဘာဝတုဲ သွက်ရဲညးဒေသဒးဒုၚ်ဂိဒးဒုၚ်ဆောံ လေၚ်အာတအ်ဂှ် နူကဵုဖဵုပရဲမဂွံနၚ် နူကိုန်အစဳဇန်ဂှ် စၟတ်သမ္တီကေတ်နကဵုတၟအ်ကၠံတုဲ နဒဒှ်အ ခေါၚ်အရာဂွံဒုၚ်စသိုၚ်အဓိကမွဲ ဒးကဵုအခေါၚ်အရာဒုၚ်စသုၚ်ရောၚ်။
(၁၃) အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ပ္ဍဲအရာပါ်ပရအ်ဖဵုပရဲနူကဵုပ္တိတ်သုၚ်စောဲဏာ သယံဇာတသဘာဝမ္ဂး သွက်ကဏ္ဍပရေၚ်ထက်ယုက်၊ ကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ်၊ ကဏ္ဍပရေၚ်ပညာ၊ ကဏ္ဍပရေၚ်လိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာၚ်၊ အခိုက်ကၞာညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ် ကေုာံ စမြိုၚ်သ္ဇိုၚ်မၞုံ ပၟိက်အဓိက သွက်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ပရေၚ်မၞိဟ်တၞဟ်တၞဟ် မၞုံပ္ဍဲတွဵုရးမပါလုပ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ် ဒရာတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက်တိုန်ဂှ် ဒးထံက်ပၚ်ကဵုရောၚ်။
(၁၄) နူကဵုသြန်ပရဲဘဏ္ဍ မပ္တိတ်သုၚ်စောဲဏာ သယံဇာတသဘာဝဂှ် အရာမဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဆေၚ်ကဵုပရေၚ် ဘဲအန္တရာဲ ကေုာံ ပရေၚ်ပွဳပွူသဘာဝလီုလာ်တအ်ဂှ် သွက်က္လေၚ်ပတဴဗဒှ် ပရေၚ်ဍိုပ်ဍဴ သာယာကဵု ဒှ်၊ သွက်ပရေၚ်ဒုၚ်ကေတ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန် မနွံပၟိက်ဒးကၠောန်အပ္ဍဲဍုၚ်ကဵုဒှ်၊ သွက်လၟေၚ်ကမၠောန် သုတေသန ဆေၚ်ကဵု ပရေၚ်သယံဇာတသဘာဝကီု နဒဒ်ှ်သြန်ဗွဝ်တၞဟ်ခြာဂမၠိုၚ် ညံၚ်သ္ဂောံစၟတ် စွံလဝ်မာန်ဂှ် သ္ဒးချူစၟတ်လဝ် ပ္ဍဲမူဝါဒကီုရောၚ်။
(၁၅) ဟိုတ်နူပ္တိတ်သုၚ်စောဲကေတ်ဏာ သယံဇာတသဘာဝတုဲ အရာမဒးဒုၚ်လီုလာ်ဆောံလေၚ် အာမပ္တံ ဒၞါဲတိဍာ်၊ စမြိုၚ်၊ ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ကိစ္စမဆေၚ်စပ်တအ်ဂှ် ဒေါံဟွံဂွံ ညံၚ်သ္ဂောံ က္လေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ကဵုဂှ်လေဝ် သ္ဒးချူစုတ်လဝ်ပ္ဍဲဝါဒရောၚ်။
(၁၆) ပ္ဍဲအရာပ္တိတ်သုၚ်စောဲဏာ သယံဇာတသဘာဝမ္ဂး သွက်ပရၚ်ဂီုကၠီုဘဝမၞိဟ် သွက်ညးဗြဴကောန်ၚာ် ညးအဝဲဇၞော်ဗျု၊ ညးဒုၚ်က္ခိတအဝဲဟွံဍိုက်ပေၚ် ကေုာံ သွက်ကဆံၚ်မၞိဟ်စုၚ်လေၚ်မၞုံအပ္ဍဲဒေသ တအ် ဂှ် သ္ဒးမၚ်မွဲစဵုဒၞါကဵုရောၚ်။
(၁၇) အကံက်အခေါၚ်ဘဏ္ဍကေုာံ ဖဵုပရဲမဂွံနၚ်နူကဵုပ္တိတ်သုၚ်စောဲဏာ သယံဇာတသဘာဝတအ်ဂှ်နကဵု ပရေၚ်မံက်ကၠးနွံနွံ သ္ဒးဒုၚ်စဳရောၚ်သောၚ်က္လးကဵု ညးဒေသ၊ ကောန်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဗွဲလၟေၚ်လၟေၚ် ရောၚ်။
(၁၈) ကိစ္စဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ပ္တိတ်သုၚ်စောဲဏာ သယံဇာတသဘာဝကဵုဒှ်၊ ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ (ပရေၚ်လီုလာ်၊ ပရေၚ်ကၠိပဝ်၊ ပရေၚ်ဒၟံၚ်စံၚ်ဘဝမၞိဟ်) ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါမၚ်မွဲကဵုဒှ်၊ ပရေၚ်ဂုဏ်ဖဵု ၚုဟ်မးသၞောတ်ဂေဟကဵုဒှ် ညံၚ်သ္ဂောံစွံၚုဟ်မးမာန်ဂှ် သွာၚ်လညာတ်ပညာ၊ ကွတ်ပညာ ဗဟုသုတ်ဂမၠိုၚ်တအ် သ္ဒးစုတ်ဗ္တောန်အာ ပ္ဍဲမူဇုတ်ဓရံၚ်လိက်သ္ဇိုၚ်ပညာရောၚ်။
(၁၉) နကဵုကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒၞါဲတၟေၚ်တၟဟ်ဒှ်စၟတ်သမ္တီပ္ဍဲတွဵုရးဂမၠိုၚ် မပ္တံ စမြိုၚ်ဒၞါဲပရေၚ်ဘာသာ၊ သာသနာ၊ ဒၞါဲဒတန်သၠုၚ်ပြဲဂမၠိုၚ်၊ ဒၞါဲဍာ်လဂေါဝ်မဇွောဝ်စှေ် ဗွဲသဘာဝဂမၠိုၚ်၊ ၜဳကြုၚ်အၚ်လှာဂမၠိုၚ်၊ ဒၞါဲဂြိုပ်ဒဵုဂမၠိုၚ်၊ ဂြိုပ်ကရးမၞုံမွဲဒမြိပ်ဂမြိၚ်ၜဳဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် နဒဒှ်ဒၞါဲဒေသ ထိၚ်ဒဝ်စဵုဒၞါမွဲညံၚ်သ္ဂောံစၟတ် သမ္တီကေတ်မာန်ဂှ် နကဵုအသဳအတွဵုရး ကေုာံ အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တအ်သ္ဒးသ္ပ စၟတ်သမ္တီပံၚ်တောဲ ထံက်ပၚ်ကဵုရောၚ်။
မူဝါဒ ဆေၚ်ကဵု ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞာဘဲအန္တရာဲသဘာဝ
(၁) ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာဝွံ ဟိုတ်နူသုၚ်စောဲတိဍာ် ကေုာံ ပ္တိတ်သုၚ်စောဲကေတ် သယံဇာတတုဲသွက်ဂွံ စဵုဒၞါအာ ဘဲအန္တရာဲသဘာဝနာနာ မက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် အလဵုကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ပံၚ်တောဲသဳကၠဳတုဲ ဒးဓဇက်ဖျေံလဝ် တၚ်ဗွဲတအ်ရောၚ်။
(က) ပွမပိုၚ်ခြာလဝ် ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဂလိုၚ်ပ္တိတ်သုၚ်စောဲကေတ်သယံဇာတသဘာဝ။ (ပွမပိုၚ်ခြာလဝ် ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဂလိုၚ်ပ္တိတ်သုၚ်စောဲကေတ် သွက်သယံဇာတသဘာဝ မအိုတ်အာမာန်၊ သွက်ဂွံပ္တိတ်သုၚ်စောဲအာ ဒြဟတ်သယံဇာတ်သာဘာဝ မက္လေၚ်ပေၚ် မာန်)
(ခ) ပွမကၠောန်သ္ပ သွက်ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ပရေၚ်ဖောဝ်ဗြေဝ်ဍာ် ဇမၠိၚ်။
(ဂ) ပွမကၠောန်သ္ပပရေၚ်စဵုဒၞါမၚ်မွဲသွက်ပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ကုဗွိုၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်။
(ဃ) ပွမကၠောန်သ္ပ ပရေၚ်စဵုဒၞါမၚ်မွဲ ပရေၚ်ဇီုက်ပိုက်ဒးကဵုပွဳပွူသဘာဝ။
(ၚ) ပွမကၠောန်သ္ပ ပရေၚ်မွဲစဵုဒၟါ ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဇီုကပိုက်ဒးကဵု ပရေၚ်ထက်ယုက်။
(စ) ပွမဒက်ပ္တန် ကမ္မတဳထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ စွံပ္တန်သြန်ဗွဝ်။
(ဆ) ပွမကၠောန်သ္ပ ပရေၚ်ကဵုပညာ ဆေၚ်ကဵုပွဳပွူသဘာဝ ကေုာံ ပ္တိတ်သုၚ်စောဲနဇိုၚ် နတဲ။
(ဇ) ပွမပ္တိုန်ထ္ၜးလဴပၟိၚ်ကဵု တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဆေၚ်ကဵုအန္တရာဲသဘာဝဂှ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု ဒမြိပ်နတဲ။
(ဇျှ) ပွမပြဟ်ဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ်လဝ် လၟေၚ်ကမၠောန်ရီုဗၚ်ဟၚ်ပြာ်။
(ည) ပွမစွံပ္တန်လဝ်လၟေၚ်ကမၠောန်မူဝါဒ မဆေက်စပ်ကဵုပရေၚ်ထောံထၟိက်။
(ဋ) ပွမပကောံပ္ကေဝ်လဝ် ဇွောံမ ကေုာံ မသၞေဝ်ကေဝ် တမ်မူလသွက်မွဲသၞာံ။
(၂) ပရူပရောဘဲမက္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ဟိုတ်နူပွဳပွူသဘာဝလီုလာ်တအ်ကီု၊ အကာဲအရာမဒးလီုလာ်မာန်တအ် ကီု၊ ပရူပရာ ညာဏ်ပညာ၊ ကွတ်ပညာ၊ နဲကဲပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲ သွက်ဂွံဖအောန်ဖျေံဘဲအန္တရာဲ တအ်ဂှ် သ္ဒးဗ္တောန်အာ ပ္ဍဲဇုတ်ဓရံၚ်လိက်သ္ဇိုၚ်ပရေၚ်ပညာတုဲ သွက်ကောန်ဍုၚ်သီုဖအိုတ်တအ် သ္ဂောံတီကၠိုဟ်ကေတ်မာန်ဂှ်လေဝ် နကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကေုာံ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ပံၚ်တောဲသဳကၠဳတုဲ သ္ဒးဓမံက်အာရုပ်ရဴရောၚ်။
(၃) ဒက်ပ္တန်ကမ္မတဳပြုပြေၚ်ကောပ်ကာဲ ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဘဲအန္တရာဲသဘာဝတုဲ နူကၠာဘဲအန္တရာဲတအ် ဟွံဂွံက္တဵုဒှ်ဏီမ္ဂး ညံၚ်သ္ဂောံပြဟ်ဒုၚ်ဓဇက်ဖျေံလဝ် လၟေၚ်ကမၠောန် ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်တုဲ ယဝ်ရ ဘဲအန္တရာဲ က္တဵုဒှ်တုဲမ္ဂးတှေ်လေဝ် ပရေၚ်ဖျေံကဵုဒၞါဲဝါဲတုဲ၊ ပရေၚ်ကမၠောန်က္လေၚ်ပတဴဗဒှ်တအ်ဂှ် သ္ဒးကၠောန် သ္ပရောၚ်။
(၄) ပွမဒက်ပ္တန်ဂကောံသုတေသန ဆေၚ်ကဵု ဥတုဗြဲကျာ ကေုာံ ဘဲအန္တရာသဘာဝတအ်တုဲပရေၚ်ကဵု အရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်တအ်ဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာကီု အလဵုအသဳတွဵုရးကီုသ္ဒးကၠောန်သ္ပ ကဵုရောၚ်။
(၅) ပွမတြးကဵု ပရိုၚ်ဗြဲကျာပြံၚ်လှာဲတအ် မွဲမဂတာပ်အခိၚ်၊ ဗက်ကဵုရာသဳတုဲ ဖဵုခိုဟ်/ပရေံ မက္တဵုဒှ်ကၠုၚ် မာန်တအ်ဂှ် သ္ဒးဓမံက်လဝ်ကီုတုဲ ပရေၚ်ကဵုပညာတအ်ဂှ် နကဵုအလဵုအသဳတွဵုရး သ္ဒးကၠောန်သ္ပ ကဵုရောၚ်။
(၆) အလဵုသဳတွဵုရး ကေုာံ အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဝွံ မူဝါဒပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ပွဳပွူသဘာဝကီု၊ ပရေၚ်ထိၚ် ဒဝ် မသၞေဝ်ကေဝ် မဒှ်တမ်ရိုဟ် နူကဵုဒေသကီု၊ မူဝါဒပရေၚ်တဵုလွဳကီု၊ မူဝါဒသုၚ်စောဲကပေါတ်ဂဥုဲ ကေုာံ ဂဥုဲဓာတုတအ်ကီု၊ မူဝါဒထိၚ်ဒဝ် တမ်ရိုဟ်ဇုက်ဍာ်ပတေက်၊ မူဝါဒ ပရေၚ်လွဳခ္ဍတ် ကေုာံ ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲသတ်ဂြိုပ်၊ မူဝါဒထိၚ်ဒက်မၚ်မွဲဂြိုပ်ဆု၊ မူဝါဒထိၚ်ဒက်မၚ်မွဲ သယံဇာတဍာ် ကေုာံ ဂကူမသတ်ဍာ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ မူဝါဒထိၚ်ဒက်ဂြိုပ်ကရး မပ္တံတအ် မူဝါဒမဆက်တအ်ဂှ် သ္ဒးဓမံက်လဝ် မွဲကရောံကဵု သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ရောၚ်။
(၇) ပ္ဍဲအရာရေၚ်တၠုၚ် ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ကမၠောန်ဘဲအန္တရာဲသဘာဝမ္ဂး တွဵုရးဖေတ်ဒရာ မၞုံအပ္ဍဲကၟိုန်ဍုၚ် ဂှ် မွဲတွဵုရးကဵုမွဲတွဵုရး ပံၚ်တောဲတုဲ သ္ဒးဖျေံအာမူဝါဒရောၚ်။
(၈) သွက်ပရေၚ်ကမၠောန် ထိဝ်ဒဝ်က္လေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်တိတဵုလွဳမၞုံပ္ဍဲဂမြၚ်ၜဳ၊ တိဒိုဟ်တၟိ (နုံးတၚ် မြေနု) တ္ကအ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳတွဵုရး ကေတ်တာလျိုၚ်တုဲ သ္ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
နိဂီု
ပရေၚ်ပရူ ကေုာံ သ္ဇိုၚ်မူဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဖေတ်ဒရာ မဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲလိက်စံၚ်ဏအ်ဝွံ၊ ဒှ်တၚ်သဳကၠဳညးဍုၚ် ကွာန် ကေုာံ ညးဘိက်ထေက်တအ်ကုီု၊ ဒုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်ကဵု မူဝါဒဂလာန်ပၠောပ် နူဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ကီု၊ နူဂကောံမှာဇန်နာနာ ညးမတိုန်စိုပ်ပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲပေါဲသောၚ်က္လး ဆေၚ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန် NCA ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ တၚ်သဳကၠဳမူအပြောံမဂွံလဝ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် မကၠောန်ဗှ်လဝ် ပ္ဍဲဍုၚ်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ဂိတုမေ (၅ – ၆ – ရ) သၞာံ၂၀၁၈ ဂှ်ထပ်သဳကၠဳလဝ် ဗွဲတြးပၠန်တုဲ ဒှ်လိက်စံၚ် မဒုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်ကဵု တၚ်တုပ်စိုတ် လက္ကရဴအိုတ်မွဲရ။ မူဝါဒ ကေုာံ တၚ်ပၠောပ်ဂလာန် ပရူပရာနာနာတအ်ဝွံ ပ္တဝ်လဝ်က္ဍိုပ်ကဵု ပရေၚ်ဒတုဲဖဵုဂကူမန် ကေုာံ ဒတုဲဖဵုကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်သၟာၚ်တအ်တုဲ ရန်တၟအ်လဝ်သွက်သ္ဂောံပ္တိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳအာ ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ် လလံ ကဆံၚ်ဆံၚ်တအ်ရ။ မူဝါဒတၚ်ပၠောပ်ဂလာန် ကောန်ဂကူမန်တအ်ဝွံ ပံၚ်တောဲအာမွဲကရောံ ကုကောန်ဍုၚ်အ ရၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဒှ်အထံအရီုကဵု ပရေၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာအနာဂတ်တေံရောၚ်ဂှ် ပတှေ်ကေတ်တုဲ လိက်စံၚ်ဝွံ အုပ်ကၠေံနိဂီု ဆဝွံရောၚ်။